Kolet Janssen: ‘Eigen schuld, dikke bult?’
Als baby en peuter was ik een fanatieke duimzuigster. Later kreeg ik – daardoor? – konijnetanden en moest ik jarenlang een beugel dragen. Een vriend van mij heeft last van zijn knie omdat hij in zijn jonge jaren drie keer per week gevoetbald heeft. Bij een vriendin heeft één van de kinderen een allergie voor katten ontwikkeld. Dat was wellicht nooit gebeurd als ze bij hen thuis geen kat hadden gehad. Eigen schuld, dikke bult? Moeten we dan maar zelf opdraaien voor de gevolgen?
Het zit in de familie
Hartkwalen zitten bijvoorbeeld vaak in de familie. Kinderen kunnen niet hun eigen – biologisch gezonde – ouders uitkiezen. Maar als we de redenering doortrekken dat iedereen zelf moet instaan voor de gevolgen van zijn levenswijze, wordt het misschien over een poosje wel verplicht om je te laten screenen voordat je aan nageslacht mag denken… Bij zware erfelijke aandoeningen zullen mensen dat spontaan doen om groot leed te vermijden, maar wat met de aanleg voor een zwakke rug, een haperend hart, kleurenblindheid of minderbegaafdheid? Gaan we voor een ras van supermensen?
Sterker dan argumenten
Dragen we dan helemaal geen verantwoordelijkheid voor onze eigen gezondheid? Natuurlijk wel. Misschien is het nog niet zo gek om de letsels van skiongevallen niet onder de gewone ziekteverzekering te laten vallen, maar om mensen te vragen om zich daarvoor extra te verzekeren. Al besef ik dat ik zoiets als ‘niet-skiër’ makkelijk kan zeggen. En wat met overgewicht, verstokt rookgedrag, een alcoholverslaving of risicovol seksgedrag? In de meeste gevallen gaat het dan om dingen die blijkbaar sterker zijn dan alle redelijke argumenten. Mensen leven ongezond om redenen die meestal niet (vooral) te maken hebben met het feit dat ze daarover slecht geïnformeerd zijn.
“Niet goed in zijn vel”
Mijn volwassen pleegkinderen kregen in ons gezin de courante waarden over gezondheid mee, maar werkten zich toch in de problemen: één van hen liep een HIV-besmetting op (ondanks herhaalde waarschuwingen), de andere kreeg diabetes door zwaar overgewicht. Vaak speelt het ‘zich niet goed in zijn vel voelen’ op één of andere manier een rol. Dat is heel jammer, maar het mag geen reden zijn om deze mensen uit te sluiten van de terugbetaling van hun gezondheidszorg.
Niet veroordelen
De overheid moet blijven proberen om mensen te verleiden om gezond te leven: bewegen, evenwichtig eten, stress vermijden, enzovoort. Er zullen altijd mensen zijn die om welke reden dan ook daartegen ‘zondigen’. We zullen elkaar erin moeten bemoedigen en ondersteunen. Maar als het niet lukt, mogen we elkaar zeker niet veroordelen. Zondigen doen we allemaal wel eens, en de grootste zondaars hebben recht op de grootste vergeving. Misschien kunnen we dat nog leren van de christenen …