Dries Deweer: ‘De politiek is (g)een vuile zaak’
De politiek toont zich tegenwoordig weer op zijn smalst. Uiterst bitsige debatten, anti-coalities en postjespakkerij zijn schering en inslag in de nasleep van de verkiezingen. Het discours van ‘complotten’ en ‘rekeningen presenteren’ kan ons alleen maar een diepe zucht ontlokken. De burgers ergeren zich mateloos aan dat vertoon. Die negatieve uitstraling van de politiek blijft niet zonder gevolgen. Steeds meer mensen krijgen een afkeer van de politiek, terwijl er nu al meer dan 700.000 Vlamingen niet zijn gaan stemmen, of een blanco of ongeldige stem hebben uitgebracht. Toch moeten we ook als burgers onthouden waar het in de politiek echt om te doen is.
Helft van het verhaal
Op zijn sterfbed gaf mijn grootvader mij nog een belangrijke levensles mee: “Laat je niet in met de politiek, want de politiek, dat is een vuile zaak.” Mijn grootvader had ontegensprekelijk gelijk wat dat laatste betreft. Deze site staat ongetwijfeld weer vol met bewijzen. De volkswijsheid van mijn grootvader is echter slechts de helft van het verhaal. Politiek gaat eerst en vooral over het engagement om dingen te verbeteren in de samenleving. Dat op zich is allerminst een vuile zaak.
In de politieke filosofie spreken we over het onderscheid tussen het politieke (le politique) en de politiek (la politique). Het politieke verwijst naar ons samenleven. Het is de ontplooiing van een gemeenschappelijke wil om orde te brengen en de toekomst van de samenleving veilig te stellen en vorm te geven. De politiek daarentegen verwijst naar de verzameling van activiteiten die gericht zijn op de verovering en het behoud van de macht. Het probleem is dat het politieke onlosmakelijk verbonden is met de politiek. Om te bouwen aan de samenleving is er macht nodig. Het politieke vereist macht en macht haalt vaak het slechtste in de mens naar boven.
Geen macht zonder postje
De zielige taferelen van de voorbije dagen maken dus deel uit van wat politiek wezenlijk is. Het passionele gevecht om de postjes is weldegelijk belangrijk. Geen macht zonder postje, en geen beleid zonder macht. Tegelijkertijd mogen we niet vergeten dat het voorbij alle machtsspelletjes toch nog steeds gaat over mensen die hun nek uitsteken om iets te doen voor de samenleving. Dat is en blijft een nobele onderneming. En een vuile zaak.
Moeten we dan onze schouders ophalen bij die donkere kant van de politiek? Is alles gepermitteerd voor de goede zaak? Uiteraard niet. We moeten als burger echter ook in eigen hart durven kijken. Niet alleen de politici mogen niet vergeten dat de macht maar een instrument is om goed te doen. Ook wij als burgers moeten ons niet alleen bewust zijn van de donkere kant. We moeten ook de eigenlijke roeping van de politiek voor ogen houden. We moeten beseffen dat politiek een belangrijke opdracht te vervullen heeft, maar uiterst vatbaar is om verstrikt te raken in het spel van de macht. Dat betekent dat we allemaal een rol te spelen hebben.
Actief participeren
In de debatten horen we de ene politicus de andere verwijten kinderachtig te zijn. Daar is iets van aan. Politici zijn als kinderen. Met de juiste opvoeding zijn ze tot veel goeds in staat. Zonder opvoeding krijg je balorigheden. De burgers zijn de opvoeders van de politici. Als we niet actief participeren aan het publieke debat en waakzaam volgen wat er met de macht gebeurt, dan loopt het mis. De rol van de burgers ontslaat de politici geenszins van hun verantwoordelijkheid, maar de rol van de politici ontslaat ons evenmin van onze verantwoordelijkheid.
We krijgen de politici die we verdienen. Als we als burgers alleen kijken naar resultaten op korte termijn, dan krijgen we politici zonder toekomstvisie. Als we als burgers stemmen op basis van quotes op televisie in plaats van op basis van een programma, dan krijgen we politici die liever populair willen zijn dan daadkrachtig. Als we als burgers respect voor elkaar minder belangrijk vinden, dan krijgen we politici die op elkaar schelden. Als we als burgers de politiek opgeven, dan krijgen we politici die opgaan in het politieke spel, zonder oog voor de samenleving. Maar als we als burgers politiek vooral blijven beschouwen als het bouwen aan de samenleving, dan krijgen we misschien ook politici die integer en waardig omspringen met de macht die wij hen geven.
Bron: De Redactie