Martijn Lambert: ‘De nutri-score en de macht van de voedingsindustrie’
Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) voert een nutri-score in, een voedingslabel dat via een letter- en kleurcode moet aangeven in welke mate een voedingsproduct gezond of ongezond is. Uiteraard is elk initiatief dat gezonde voeding promoot een stap in de goede richting, al rijzen er meteen ernstige vragen over de doeltreffendheid van deze score. Eén conclusie staat alvast als een paal boven water: het laatste woord is aan de voedingsindustrie.
De laatste jaren voeren wetenschappers uit de dieetkunde, tandheelkunde en geneeskunde steeds meer onderzoek naar wat zij de ‘commerciële determinanten van gezondheid’ noemen. Met andere woorden, onze gezondheid wordt in zeer sterke mate bepaald door de economische belangen van grote multinationals. In deze miljarden-business zet de voedingsindustrie alles in het werk om de consument steeds meer te laten consumeren, en bij voorkeur de minst gezonde producten eerst.
Doe gerust zelf de test: neem de nieuwe voedingsdriehoek van het Vlaams Instituut Gezond Leven bij de hand, en bekijk een dag lang alle reclamefilmpjes en advertenties die u om de oren worden geslingerd. Net die voedingsmiddelen die door de overheid in een rood cirkeltje afgescheiden worden in de categorie ‘zo weinig mogelijk’, worden op alle mogelijke manieren in de markt gezet met flitsende filmpjes en ronkende slogans.
laatste jaren voeren wetenschappers uit de dieetkunde, tandheelkunde en geneeskunde steeds meer onderzoek naar wat zij de ‘commerciële determinanten van gezondheid’ noemen. Met andere woorden, onze gezondheid wordt in zeer sterke mate bepaald door de economische belangen van grote multinationals. In deze miljarden-business zet de voedingsindustrie alles in het werk om de consument steeds meer te laten consumeren, en bij voorkeur de minst gezonde producten eerst.
Doe gerust zelf de test: neem de nieuwe voedingsdriehoek van het Vlaams Instituut Gezond Leven bij de hand, en bekijk een dag lang alle reclamefilmpjes en advertenties die u om de oren worden geslingerd. Net die voedingsmiddelen die door de overheid in een rood cirkeltje afgescheiden worden in de categorie ‘zo weinig mogelijk’, worden op alle mogelijke manieren in de markt gezet met flitsende filmpjes en ronkende slogans.
Minst gezonde producten eerst
Tegen deze machtige economische machine moet de overheid en de gezondheidssector het opnemen, een gevecht met ongelijke wapens. Zeker wanneer blijkt dat de grote multinationals van de suiker- en vetindustrie hun tentakels uitstrekken tot diep in de gelederen van hun ideologische tegenstanders.
In de wetenschappelijke wereld ontstaat ophef over ‘wetenschappelijk’ onderzoek dat aantoont dat lichaamsbeweging de belangrijkste factor is bij overgewicht, veel belangrijker dan wat je eet. Bovendien wordt het effect van suiker op het gebit meer en meer geminimaliseerd, zolang je maar je tanden poetst.
Pittig detail: er kon aangetoond worden dat veel van dit onderzoek mogelijk werd gemaakt dankzij de bereidwillige medewerking van Coca-Cola en andere ‘wetenschaps-minnende’ bedrijven. In dezelfde lijn worden overheden en beleidsmakers belaagd door vertegenwoordigers van de suikerlobby, die net als de tabaksindustrie alles in het werk zetten om het gezondheidsbeleid te remmen in functie van hun eigen economische belangen.
Suikertaks weinig zinvol
Ik heb absoluut geen enkele reden om te twijfelen aan de goede intenties van minister De Block en haar administratie. Toch zien we dat ook haar beleid door dezelfde lobbyisten en economische verborgen agenda’s in een stevige houdgreep wordt gehouden. De befaamde suikertaks, die in 2015 in België werd ingevoerd, zal in haar huidige vorm nooit leiden tot een daling in het suikerverbruik. Of hebt u uw blikje cola afgezworen nu het 1 eurocent duurder is geworden?
Voor een echte gedragsverandering is een taks van 20% vereist, dat kan elke niet-gesponsorde onderzoeker bevestigen. De nutri-score dreigt in haar huidige vorm in hetzelfde straatje te belanden. De score is niet verplicht, dus kan u zelf wel indenken wie wel en niet zal meestappen in het verhaal.
Kloof zal nog vergroten
Opnieuw is het geen toeval dat Delhaize de etiketten met nutri-score zal toepassen op yoghurt en ontbijtgranen, voedingsmiddelen die traditioneel worden geconsumeerd door mensen die gezonde voeding belangrijk vinden. Er is immers absoluut een markt voor gezonde voeding, dat weet ook de voedingsindustrie.
Alleen bestaat deze afzetmarkt, met mensen die zelfs bereid zijn om een meerprijs te betalen voor voeding die als ‘gezonder’ wordt bestempeld, meestal uit de mensen die net het minste nood hebben aan bijsturing op vlak van voeding. Dit mechanisme, dat de kloof tussen de besten en de slechtsten van de klas nog vergroot, wordt in de wetenschap het ‘Mattheüs-effect’ genoemd.
We moeten ons dus weinig illusies maken: zonder verplicht karakter zal de nutri-score enkel aangewend worden wanneer dit de commerciële belangen van de producent ten goede komt. Binnenkort worden onze winkelrekken dus prachtig versierd met groene etiketten met score A en B, terwijl de meest ongezonde voedingsmiddelen zoveel mogelijk ongelabeld zullen blijven. Het rood van de nutri-score zou immers te hard vloeken met de kleur van hun flitsende filmpjes en ronkende slogans. Alles voor onze gezondheid.