Hans Geybels: ‘Wereldvluchtelingendag, actueler dan ooit’

Het vluchtelingenprobleem – let op de terminologie van probleem – staat in ons land vrij recent op de agenda. Tot voor kort werden we enkel geconfronteerd met de fenomenen van immigratie en van allochtonen. Het komende decennium zal volledig in het teken staan van vluchtelingen. Overigens, tot vrij recent uitte die kwestie zich onder het mom van de asielzoekers en het geheime vluchtelingentransport naar Londen, maar de Arabische Revolutie bracht alles in een hogere versnelling. Ons land werd wakker geschud. Lange tijd bestonden vluchtelingen voor de Belg enkel op papier. Bevolkingsmigraties waren iets Afrikaans en dus weinig relevant. De dag van het ei kreeg meer aandacht dan wereldvluchtelingendag, maar anno 2011 krijgt die dag een bijzonder actueel tintje.

Liefst ver van ons bed

Al een paar jaar worden we geconfronteerd met de zogenaamde gesloten opvangcentra. Ze halen het nieuws wanneer er relletjes zijn, of wanneer een plaatselijke bevolking zo’n centrum liever niet in de achtertuin wil. Dat laatste is typisch. We willen allemaal van ons afval af, maar niemand wenst een verbrandingsoven in de buurt. We willen allemaal goedkope energie, maar niemand wil een kerncentrale. We leven mee met de problemen van de vluchtelingen, maar we houden ze liefst ver van ons bed.

Maar het is niet mijn bedoeling om met verwijten naar het hoofd van de welmenende burger te slingeren. Ik zou veel liever het probleem van de vluchteling even willen bekijken vanuit zijn of haar standpunt en zo bij de burger wat goede wil willen creëren voor de echte problemen. Want met die echte problemen worden de vluchtelingen geconfronteerd en doorgaans niet de burger.

Humaner beleid

In eerste instantie is er het fenomeen van de vlucht zelf. Ik kan me niet inbeelden dat ik mijn land zou moeten ontvluchten: onzekerheid, uitbuiting onderweg, angst voor het onbekende en dies meer. En dan de koude douche bij de aankomst. Ofwel in de illegaliteit, ofwel in een gesloten centrum. In beide gevallen overkomt een mens zowat het ergste dat hem of haar kan overkomen, namelijk vrijheidsberoving.

Ik concentreer me op dit laatste, want naar aanleiding van deze dag verschijnen nogal wat rapporten over gesloten opvangcentra. Staan wij er als samenleving voldoende bij stil welke trauma’s zo’n opsluiting veroorzaakt? Het sociale netwerk valt weg, de privésfeer wordt tot bijna niks herleid, de fysische en de psychische autonomie worden beperkt, de toekomst wordt heel onzeker, je lot ligt niet meer in je eigen handen, je ervaart de druk van de omstaanders die hetzelfde ervaren enzovoort. En dan de prikkeldraad, de constante bewaking, de alarminstallaties …

Deze wereldvluchtelingendag is voor mij als christen een uitgelezen moment om onze beleidsmakers op te roepen tot een humaner beleid in de centra. Ik weet dat zij geen wonderen kunnen verrichten, maar ik hoop dat zij alert blijven voor de problematiek. Ik hoop dat zij er alles aan willen doen om de levensomstandigheden van de mensen (vluchtelingen zijn ook mensen) in de gesloten centra te verbeteren, vooral met betrekking tot de problemen die ik hierboven opgesomd heb. Die betreffen vooral de vrijheidsberoving, de menselijke autonomie en het transparanter maken van de administratieve molen. Ik blijf me ervan bewust dat niet voor iedereen de beste oplossing kan gevonden worden, maar we moeten er wel blijven naar streven.

Kleine ingrepen

Tal van kleine ingrepen kunnen grote problemen voorkomen: zorgen dat elk individu of elke familie een beetje privacy heeft, zorgen dat mensen geregeld ingelicht worden over hun toestand, zorgen dat mensen zelf kunnen communiceren met de buitenwereld, zorgen voor een makkelijk toegankelijke psychische en medische begeleiding …

Het moet voor een vluchteling ook vrij frustrerend zijn om te constateren dat het ene centrum het andere niet is. Brugge en Merksplas hebben bijvoorbeeld een soepeler regime dan vele andere. Enige uniformiteit in de behandeling van vluchtelingen voorkomt vele frustraties. Een menswaardige aanpak voorkomt over het algemeen dat die frustraties uitmonden in crimineel gedrag.

We kunnen er niet langer omheen. Het ‘vluchtelingenprobleem’ is ons probleem en we moeten ons geen illusies maken: de kwestie wordt acuter. Na de toestroom ten gevolge van de Arabische Revolutie, komen er nog vele golven op ons af, hetzij van economische, politieke of ecologische aard.

Bron: De Redactie