Paul Quirynen: ‘Heeft justitie ook aan de ouders gedacht?’
Ik vind de vervroegde vrijlating door de wet-Lejeune een gerechtvaardigde en zinvolle tweede kans, op voorwaarde dat een strafuitvoeringsrechtbank zo’n dossier ernstig bestudeert en opvolgt en dat er absoluut geen gevaar meer is voor de samenleving. Ook voor Michelle Martin lijkt mij dit later een goede oplossing, op voorwaarde dat haar reclasseringsplan ernstig is en zeer strikt wordt opgevolgd.
Bovenstaand zijn mijn eigen woorden, vorig jaar neergepend in het boek Het geweten van onze strafpleiters (Margot Vanderstraeten), en ik wil ze ook vandaag trouw blijven. Ik heb toen ook duidelijk gesteld dat de kwetsuren die de familie Marchal (en de andere families) hebben opgelopen, elke vorm van reactie rechtvaardigen.
Andermaal is justitie erin geslaagd om onze samenleving te doen steigeren door een manifest gebrek aan goede communicatie, het gebrekkig en vaak toch willekeurig beleid inzake strafuitvoering en het geenszins professioneel kader aan wie een (minstens toch voorheen) zeer gevaarlijk persoon zou worden toevertrouwd.
In een rechtsstaat moeten gerechtelijke beslissingen altijd gerespecteerd worden, maar het is toch een spijtige vaststelling dat een strafuitvoeringsrechtbank nauwelijks voeling heeft met de emoties en de nauwelijks verwerkte en nog steeds aanwezige wonden van de nabestaanden van slachtoffers. Diezelfde nabestaanden overigens die amper zeven jaar geleden nog het proces in Aarlen moesten zien te overleven.
Het was een kleine moeite geweest om minstens een verblijfplaats te zoeken die ver verwijderd was van de plaatsen waar één en ander is gebeurd en van plaatsen waar vandaag nog betrokken personen verblijven. Zeker ook een blijvend pijnpunt bij de families is het feit dat Michelle Martin nooit de sluier van de waarheid heeft willen oplichten, waardoor vooral de families van Julie en Mélissa nog altijd niets weten over wat er met hun kinderen gebeurde tijdens die gruwelijke tijd tussen hun ontvoering en hun dood. Onnoemelijk veel vraagtekens zijn blijven bestaan tot op vandaag. Het zou helend zijn geweest en misschien zelfs herstelgericht indien Michelle Martin de bereidheid zou hebben gehad om de waarheid te vertellen aan hen die er om vragen.
Sterkte
Binnen de ruimere samenleving worden er terecht vragen gesteld of justitie in dit dossier nu gehandeld heeft zoals het hoort. Uit respect voor de gevoelens van de familie Marchal heb ik de voorbije weken zelf geen commentaar willen leveren. Nu velen hebben gesproken, vind ik het mijn plicht om bemoedigende woorden te spreken voor alle families van de nabestaanden en hen allen sterkte te wensen bij hun nieuw engagement om namens hun overleden kinderen andermaal te pleiten voor een integere, eerlijke en menselijke justitie.
Justitie gaat vaak over leven en dood, over heel essentiële dingen. Ik heb heel boeiende meningen gelezen over mildheid en gerechtigheid en over wijzigingen van denkbeelden en grondhoudingen bij daders na lange detentie. Anderen spreken minder genuanceerd en eisen dat iedere straf tot de laatste dag wordt uitgezeten. Maatschappelijk zien we ook de tendens van repressief reageren en het meedogenloos opzijschuiven van mensen die zwaar in de fout gaan.
Wetten worden niet op straat gemaakt en ook niet met het oog op ieder dossier afzonderlijk. Toch moeten politici de polsslag van de samenleving aanvoelen en met zin voor nuance nadenken als ze wetten verfijnen of veranderen.
Ook moeten ze luisterend en respectvol omgaan met wat leeft bij de mensen op straat. Bij de keuze tussen vergeving en vergelding, tussen mildheid en hardheid en tussen mededogen en onbegrip moet de wensdroom van een leefbare samenleving het streefdoel blijven. Een samenleving waar een vergelijk kan gevonden worden tussen de belangen van dader, slachtoffer en samenleving. Humaan denken en handelen binnen justitie is een beleid voeren dat toepasselijk is voor alle burgers en dat niet beïnvloed mag worden door een toevallig gastvrij klooster vandaag of een bereidwillige moskee morgen, al dan niet gedirigeerd door hun hiërarchie.
Witte mars
De families Marchal, Lambrecks, Lejeune en Russo hebben enorme verdiensten. Hun doortastend optreden de voorbije jaren is bepalend geweest voor – onder meer – de politiehervorming en de wijziging van de wetgeving over de belangen van slachtoffers. De witte mars van 20 oktober 1996, toen 350.000 mensen op straat kwamen, was een indrukwekkend maatschappelijk signaal, dat helaas vandaag nog steeds brandend actueel is.
Vandaag staan mensen veeleer tegenover elkaar dan naast elkaar. Iedere dag lees je harde verhalen over seksisme, over homohaat en geweld tegen ordehandhavers en medemensen. Velen beseffen dat een weg van verdraagzaamheid en verzoening heilzamer is dan het individueel vechten om het eigen gelijk. Toch blijft die zoektocht heel moeilijk.
An en Eefje, Julie en Mélissa, wij mogen jullie namen nooit vergeten omdat jullie symbolen blijven in de strijd tegen zinloos geweld en voor de integriteit van ieder kind. Jullie mogen fier blijven op jullie ouders die steeds weer en moedig blijven strijden voor waarheid en gerechtigheid.