Thomas Van Poecke: ‘U hebt wel lef, mijnheer De Wever’
Om te beweren dat “mevrouw Merkel Europa weerloos heeft gemaakt” en “in de handen van het cynische spel van Erdogan heeft gestopt” (Terzake, 15/04/2016). Dat u bovendien dit als ‘Umwertung aller Werte’ bestempelt, zegt meer over uw waarden dan de mijne.
Op 23 september 2015 kwamen de Europese leiders eindelijk overeen om 160.000 van de vluchtelingen die ‘vastzitten’ in Italië en Griekenland over de EU te verdelen. Mevrouw Merkel waarschuwde toen al dat dit aantal waarschijnlijk onvoldoende zou blijken; gedurende geheel 2015 kwamen in beide landen samen meer dan een miljoen vluchtelingen aan. Tot op vandaag zijn 1.195 van die 160.000 vluchtelingen (0,75 procent) overgebracht naar een ander land. Het werd een Umwertung: Wat de toenmalige Commissievoorzitter Barroso bij het in ontvangst nemen van de Nobelprijs voor de vrede nog een “gemeenschap van naties” noemde “die steeds aan de kant zou staan van zij die op zoek zijn naar vrede en waardigheid”, bleek nu niet meer dan een groepering van landen die hun eigenbelang vooropstellen.
Onder het motto ‘Wir schaffen das’, was mevrouw Merkel degene die vervolgens wel haar verantwoordelijkheid nam. Zij deed wat van een staatsleider verwacht wordt: tegen de (populistische) stroom en het electoraal gewin ingaan en haar volk ervan overtuigen dat elk EU-land zijn verantwoordelijkheid te dragen heeft in deze crisis. Ze gaf dan ook het voorbeeld: onder haar leiding nam Duitsland in 2015 alleen al meer dan een miljoen vluchtelingen op. Maar niemand volgde haar; de volgende Umwertung. Nu de EU zelf geen weg kon met de massa vluchtelingen op haar grond veranderde ze deze in onderhandelingswaar en verkocht ze aan Turkije, haar eigen internationale verplichtingen ten spijt. Had iedereen het voorbeeld van mevrouw Merkel gevolgd, hadden we nu mijnheer Erdogan niet nodig.
Ondertussen blijkt in de EU het andere kamp steeds duidelijker aan de winnende hand. Het kamp van mijnheer Orban, en het Europa van de grenzen. Het begon toen we in oktober 2013 onze buitengrens sloten door de missie Mare Nostrum, die instond voor het redden van vluchtelingen op de internationale wateren, te vervangen door operatie Triton. Geen zoek- en reddingsoperatie, maar een om onze grenzen te controleren. Aan wat zich daarbuiten afspeelt, willen we onze handen niet vuil maken.
Ook binnenin de EU hebben we ondertussen een indrukwekkend paar muren opgericht. We staan op het punt om de Schengen-zone, het vrij verkeer en zo het hart van de EU op te blazen. Maar net dat zijn onze waarden, en dat beseft mevrouw Merkel als geen ander. Al in 2011, toen de euro op springen stond, waarschuwde ze dat een volgende halve eeuw vrede niet vanzelfsprekend is. Het is de verwevenheid tussen de EU-landen die oorlog onmogelijk maakt. Een verwevenheid die politici, surfend op de golven van het populisme, vandaag maar al te graag onder druk zetten.
Dan is er nog die vrijheid van meningsuiting, zonder twijfel een van onze kernwaarden. Maar zoals ook de recente Stromae-cover van het weekblad Charlie Hebdo aantoonde, kent ook deze vrijheid zijn grenzen. Zonder twijfel viel de satire van Böhmermann binnen onze — en dus ook mijn — opvatting van die grenzen. Maar in de open wereld van vandaag zijn we niet alleen, en worden we meer en meer geconfronteerd met de grenzen die anderen aan deze vrijheid stellen. Misschien moeten we dit moment gebruiken om te reflecteren over hoe we meer verantwoord kunnen omgaan met die vrijheid van meningsuiting, want dat we met onze invulling ervan anderen tegen de borst stuiten is ondertussen duidelijk.
Dat mevrouw Merkel moest toegeven aan de eis van mijnheer Erdogan om te redden wat er te redden valt is jammer. Maar het is niet zij die ons “in de handen van het cynische spel van Erdogan heeft gestopt”. Dat zijn degenen van de gesloten en niet de open grenzen. Dus, ik vergeef het haar, mijnheer De Wever. Want als er vandaag binnen de EU één politica mijn respect wegdraagt, is zij het wel. En alstublieft, een ‘Umwertung aller Werte’ zou ik er niet in zoeken. Als zo’n punt al bestaat, zijn we het met deze EU al lang voorbij en is het nu onze taak de Europese waarden weer op het juiste pad te krijgen.
Thomas Van Poecke (22 jaar) is een tweede masterstudent internationaal en Europees recht aan de KU Leuven en momenteel voor een jaar op uitwisseling en student aan de Universiteit van Zurich.
Bron: dewereldmorgen.be