Tim Brys: ‘Israël is koloniaal ontstaan, en dat is essentieel om het conflict te begrijpen’

In juli 2023, minder dan drie maanden voor de gruwelijke 7 oktober die deze week herdacht wordt, zei de Israëlische premier Netanyahu: “Honderd jaar nadat de ‘ijzeren muur’ in de geschriften van Jabotinski werd gestempeld, blijven we deze principes succesvol implementeren.” Netanyahu verwees naar Ze’ev Jabotinski, de zionistische leider die in 1923 het korte essay genaamd De ijzeren muur pende. Netanyahu’s vader was een vurig discipel van deze man, die de ideologische vader van Israëlisch rechts wordt genoemd. In De ijzeren muur hekelt Jabotinski de ‘vredes­stokers’ onder zijn medezionisten: die lijken volgens hem te geloven dat de Palestijnse Arabieren dwazen zijn, voor wie de zionisten hun ware doeleinden kunnen verbergen, of dat de Arabieren geheel corrupt zijn en hun recht op het land zullen verkopen.

Niet zo, stelt Jabotinski: de Arabieren weten heel goed waar de zionisten op uit zijn, en zijn ertegen gekant. Daarom is het “onmogelijk om vrijwillige instemming te verkrijgen van de Palestijnse Arabieren om ‘Palestina’ van een Arabisch land om te vormen tot een land met een Joodse meerderheid”. Elk inheems volk wiens land gekoloniseerd wordt, verzet zich namelijk, stelt hij. Denk aan de Spanjaarden en de Azteken, de oude Israëlieten en de Kanaänieten, of de Pilgrim Fathers en de inheemse Amerikanen. Steeds verzette de lokale bevolking zich tegen de kolonisten. De Arabieren hebben geen probleem met Joodse immigratie per se, stelt hij, maar wel met een Joodse meerderheid, want net als de Joden hebben ondervonden weten de Arabieren dat een minderheidsbestaan geen pleziertje is.

Aangezien zionisme een rechtvaardige zaak is, is de kolonisatie van Palestina dat ook, stelt Jabotinski. Dat wil niet zeggen dat er geen akkoord met de Arabieren mogelijk is. Maar een akkoord kan er pas komen wanneer de Arabieren geen hoop meer hebben om een Joodse meerderheid af te wenden. Pas dan zouden de extreme Palestijnse leiders die “nooit!” roepen plaatsmaken voor gematigden. Dan zou er over garanties tegen ontheemding, over gelijke rechten voor Arabieren en Arabische nationale integriteit kunnen gesproken worden. Dan zouden beide volkeren in vrede kunnen leven. Maar tot die dag moet er een ijzeren muur opgetrokken worden, moet de Arabieren met militaire macht alle hoop op een meerderheid ontnomen worden, concludeert Jabotinski.

Woke of antisemiet

Dat zijn de ‘ijzeren muur’-principes waarover Netanyahu in juli stelde dat “elke overheid van Israël, van rechts tot links” ze heeft toegepast. Dat is ook de conclusie van de Israëlisch historicus Avi Shlaim: alleen de Oslo-akkoorden weken van deze trend af, maar Netanyahu boorde die bij zijn eerste premierschap de grond in.

Het is in zekere zin verfrissend om een invloedrijke rechtse zionist uit het begin van de 20ste eeuw Israël een koloniaal project te horen noemen. Iedereen die dat vandaag doet, wordt namelijk onmiddellijk als woke of anti­semiet weggezet. Erkennen dat zionisme een koloniaal project was, mag echter geen excuus zijn om Israëls bestaansrecht vandaag in vraag te stellen: dat land van de kaart vegen – de ergste interpretatie van ‘from the river to the sea’ – zou een daad van genocide en etnische zuivering zijn. Dat is precies waar Hamas op 7 oktober 2023 een aanzet toe deed. De koloniale realiteit van Israël erkennen betekent ook niet dat je ontkent dat de Joden in Europa extreem onveilig waren, met de Holocaust als apocalyptische culminatie, en dat ze wanhopig een oplossing nodig hadden: een nationaal vaderland. Het mag ook niet leiden tot antisemitisme, een walgelijke pest die in onze contreien opnieuw welig tiert.

Maar Israëls koloniale ontstaan begrijpen is essentieel om het huidige conflict te verstaan en op te lossen. Want Netanyahu past, zoals hij zelf stelt, nog steeds Jabotinski’s fatale principes toe. Die hebben duidelijk niet geleid tot een oplossing. De wanhoop waartoe de Arabieren gedreven ‘moesten’ worden, leidde niet tot onder­handelingen. Bij gebrek aan vreedzame uitwegen zochten de Palestijnen hun heil in geweld. Hamas met zijn radicaalislamitische en genocidale agenda is geworteld in het koloniale probleem dat Jabotinski beschreef: elke bevolking verzet zich tegen kolonisten. Dat is geen rechtvaardiging van 7 oktober. Wel een gedeeltelijke verklaring.

Druk Westen essentieel

Het geweld in Gaza en Libanon vandaag zal de zaken niet verbeteren, ondanks de hoop die Netanyahu stelt in Jabotinski’s strategie. “Escaleren om te de-escaleren” noemt hij het. Ik vrees dat de volgende generatie terroristen en verzetsstrijders gekweekt wordt met de barbaarsheden in Gaza, waarbij al tienduizenden stierven. Volgens medische experts zou het zelfs om meer dan honderdduizend doden gaan.

Op 7 oktober viel Netanyahu’s ‘ijzeren muur’, met verschrikkelijke gevolgen. Het is het grootste en gruwelijkste voorbeeld van het falen van Jabotinski’s strategie. Militaire druk om de Palestijnen tot wanhoop te drijven draaide averechts uit. Het pad van de onderhandelingen moet bewandeld worden. Daarvoor is druk vanuit het Westen essentieel. Tot nog toe trok Amerikaans president Joe Biden af en toe een rode lijn en koppelde daar de Amerikaanse wapenleveringen aan. Een invasie in Rafah was zo’n rode lijn. Israël doorkruiste steeds die lijnen, zonder gevolgen vanuit het Westen.

Het is essentieel dat Israël tot de onderhandelingstafel gedwongen wordt, net als Hezbollah, Hamas en Iran. Het feit dat de Iraanse olievelden nu in gevaar zijn en de olieprijs wereldwijd enorm zou kunnen stijgen, lijkt westerse leiders als Macron zorgen te baren. De Franse president stelt alleszins plots de wapenleveringen aan Israël in vraag. Hopelijk zal de Amerikaanse president dat ook doen. Misschien zal dergelijke hypocrisie ertoe leiden dat het Westen nu wel doortastend zal handelen tegenover zijn bondgenoot?

Bron: De Standaard