Steven Van Hecke: ‘Wat rijmt op Europese democratie en economie? Demografie’

Tinder for Jobs. Zo omschreef het nieuwsmedium Politico het opmerkelijke initiatief dat de Europese Commissie woensdag lanceerde. Commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson sprak van een gamechanger.

In een nieuwe verordening stelt de Commissie een platform voor waarop werkgevers rechtstreeks in contact kunnen treden met werkzoekenden van buiten de Europese Unie. Vanuit de hele wereld zouden kandidaten zich via die EU Talent Pool kunnen aanmelden om zo een antwoord te bieden op de toenemende schaarste op de Europese arbeidsmarkt. De zoektocht naar geschikt en geschoold personeel is een globale race, en de EU kan en wil niet achterblijven.

Dat de Commissie nu nog met zo’n voorstel op de proppen komt, is vreemd. Blijkbaar is het dringend. De legislatuur loopt op haar einde en om nog iets goedgekeurd te krijgen resten amper zes maanden. Een nieuwe richtlijn moet de zegen krijgen van zowel de lidstaten als het Europees Parlement. En de parlementsleden gaan na de laatste plenaire zitting in april in reces. In de praktijk betekent dat dat een akkoord ten laatste in maart moet rond zijn. Als je weet dat wetgeving in de EU normaal 18 maanden nodig heeft voor er een akkoord is, dan is deze timing voor de EU Talent Pool bijzonder ambitieus.

Begin volgend jaar moet het dus gebeuren en daarmee komt dit extra dossier op het al goed gevulde bord van het Belgisch Raadsvoorzitterschap. Als staatssecretaris bevoegd voor Migratie zal Nicole de Moor (CD&V) zich duidelijk niet vervelen. Onder hoge tijdsdruk moet ze de lidstaten op één lijn krijgen en tegelijk naar verwachting moeilijke onderhandelingen voeren met het parlement.

De EU Talent Pool snijdt een politiek delicate zaak aan. Om het welvaartsniveau in West-Europa op te peil te houden is de komende jaren massale legale arbeidsmigratie nodig uit niet-EU-landen. De klemtoon ligt daarbij op massaal – de bestaande initiatieven zijn ruim onvoldoende – en op legaal.

De nieuwe aanpak moet helpen het businessmodel van de mensensmokkelaars – ongecontroleerde migratie die niet alleen crimineel maar ook en vooral unfair is – onderuit te halen en helpen de regie van wie de EU binnenkomt opnieuw in eigen handen te nemen. Daarom wordt iedereen die zich al binnen de grenzen van de EU bevindt, uitgesloten van het nieuwe model. Kwestie van een duidelijk signaal uit te sturen.

Dubbel taboe

Massale legale arbeidsmigratie is niet evident. Dat is de strijd tegen de ontvolking (niet te verwarren met omvolking) van grote delen van Centraal- en Oost-Europa evenmin. Het zijn de twee zijden van een nauwelijks te onderschatten probleem in de EU: demografische verandering.

Het gaat om een dubbel taboe. Politici uit West-Europa aarzelen om voor arbeidsmigratie te pleiten. Politici uit het oosten worden niet graag herinnerd aan hun demografische achteruitgang. In Kroatië, bijvoorbeeld, is het bevolkingsaantal de voorbije dertig jaar met een vijfde verminderd. Bijna de helft (500.000) van die daling voltrok zich nadat het land in 2013 was toegetreden tot de EU. Sommigen, onder wie de Hongaarse premier Viktor Orbán, zien in de demografische achteruitgang weinig graten. Door de massale braindrain naar het westen vertrekken de kritische stemmen en blijven alleen de Fidesz-aanhangers over.

Gelukkig steekt de Europese Commissie haar kop niet in het zand. Vorige maand bracht de allereerste commissaris voor Migratie – Dubravka Šuica, niet toevallig een Kroatische politica – een ‘toolbox for action’ uit die oplossingen aanreikt voor de gevolgen van de demografische verandering in de EU. Behalve voor legale migratie heeft haar rapport vooral aandacht voor de sterke band tussen demografie en economie. Denk aan de krapte op de arbeidsmarkt, het probleem van de lage productiviteitsgroei en de oplopende vergrijzingskosten. De impliciete boodschap is duidelijk: als beleidsmakers niet in staat zijn de gevolgen van de demografische verandering adequaat op te vangen en tegelijk ongecontroleerde migratie blijft bestaan, dan komt onze democratie in gevaar.

Dat is ook Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit) niet ontgaan. In haar recente boek ‘De comeback van Europa’ noemt ze de demografische crisis een van de belangrijkste uitdagingen voor de toekomst van de EU. Dat het dubbele taboe – arbeidsmigratie en ontvolking – sneuvelt, verwacht je wellicht van Antwerpse bedrijfsleiders, maar niet meteen van een Europese sociaaldemocrate. Het toont hoe de geesten zijn geëvolueerd.

Hopelijk blijven de lidstaten niet achter. Ons land kan in elk geval het goede voorbeeld geven. Het moet de discussie over de Strategische Agenda 2024-2029 tot een goed einde brengen. Het zou van politieke moed getuigen, mocht midden volgend jaar – bij het afsluiten van het Raadsvoorzitterschap – migratie, economie en democratie in dat document rijmen op demografie.

Bron: De Tijd

https://www.tijd.be/opinie/algemeen/wat-rijmt-op-europese-democratie-en-economie-demografie/10506792.html