Patricia Adriaens: ‘Vrijwilligerswerk heeft mij geleerd beter te luisteren en mensen aan te moedigen als het moeilijk gaat’

Vrijwilligerswerk, ik kan het iedereen aanbevelen. Als bedrijfsleider probeer ik er één derde van mijn vrije tijd aan te besteden. Naast voldoende beweging is vrijwilligerswerk de leverancier van mijn energie en inspiratie. Het helpt mij in mijn professionele leven, omdat het me voedt met nieuwe ideeën en mij in balans houdt. Dankzij mijn vrijwillige engagementen heb ik een groot netwerk, waardoor ik mensen rondom mij – ook op de werkvloer – gemakkelijk de weg kan wijzen naar een oplossing of hulp bij mogelijke vragen.

Mijn vrijwilligerswerk heeft mij geleerd beter te leren luisteren en mensen aan te moedigen als het moeilijk gaat. Mijn oogkleppen zijn open gegaan, het is namelijk werken met mensen. Vrijwilligerswerk is eigenlijk een venster naar een ruimere wereld. Een wereld die ruimer is dan die van het bedrijfsleven, waarin ik dagelijks actief ben. Het brengt me in contact met verschillende mensen die ik anders nooit via mijn werk of vriendenkring zou hebben leren kennen. Via Groep Gidts, waaronder Dominiek Savio en Mariasteen, ontmoet ik mensen met een beperking. Via Tralies Uit De Weg mensen in de gevangenis, via Open Balie mensen in armoede, via Streekfonds West-Vlaanderen heb ik contact met kwetsbare jongeren, als rechter in ondernemingszaken met gefailleerden … het haalt me uit mijn bubbel en toont me hoe de wereld complexer in elkaar zit dan mijn eigen leefomgeving.

Uitdagingen voor de toekomst

Vrijwilligerswerk is heel breed, het gaat van eenmalig ergens een handje gaan helpen, tot een structureel vrijwillig mandaat op bestuurs- of beleidsniveau. Dit is noodzakelijk om verenigingen, schoolbesturen, woon- en zorgcentra, ziekenhuizen, sportclubs, adviesraden enzovoort draaiende te houden. Het is eigenlijk een stukje ‘gegeven leven’; vrijwilligers schenken een deel van hun tijd weg, volledig uit vrije wil. Evident is dat niet. Zijn er daarom zo weinig vrijwilligers vandaag? Zouden vrijwilligers misschien een vergoeding moeten krijgen? Daar geloof ik niet in. Volgens mij zijn er andere uitdagingen.

Ik denk eerst en vooral dat dankzij een goede begeleiding vrijwilligers aan boord kunnen blijven. Dit is nodig, zeker in het begin van hun engagement. Bijvoorbeeld, in Dominiek Savio of Mariasteen start elke nieuwe vrijwillige bestuurder met een inleefdag en krijgt een onderdompeling in de werking van de medewerkers en de doelgroep. Zo houden de vrijwillige bestuurders steeds voor ogen voor wie het bestuur beslissingen neemt.

Op elk niveau is vrijwillig werk even waardevol. Maar elke vrijwilliger moet wel het gevoel hebben iets waardevols te doen en er ook iets waardevols voor terug te krijgen. Als beide er niet zijn,  houdt het op. Daarom is het belangrijk om op alle niveaus begeleiding te voorzien. Zonder continuïteit en verjonging van het netwerk aan vrijwilligers, zal het onmogelijk worden om er nieuwe te vinden die zich voor langere tijd willen engageren. Daarenboven is volgens mij een goede groep nodig die sterk aan elkaar hangt. Dit zijn elementen die belangrijker zijn dan een vrijwilligersvergoeding; ze zijn verrijkend voor het leven, het vergroot de kwaliteit van mens-zijn. Zo hebben we in ons bestuursorgaan van Groep Gidts een hele heterogene groep, bestuurders van alle leeftijden, verschillende disciplines, … We werken er hard aan om een gezonde mix te krijgen binnen het bestuur, dat is verrijkend voor de hele groep en het motiveert enorm.

Vragen en gevraagd worden

Daarnaast is de stap naar vrijwilligerswerk niet altijd vanzelfsprekend, er is een zekere drempel voor zij die deze wereld niet goed kennen. Iemand persoonlijk aanspreken, werkt vaak het beste. Door iemand te vragen voor een bepaald engagement, druk je vertrouwen uit in die persoon. Die persoon zal zich gewaardeerd weten en capabel om de taak op zich te nemen. Zo ging het ook met een kennis van mij, die enkele maanden nadat ze in een orkest was gegaan, al gevraagd werd om in het bestuur te komen. En voor je het weet maak je deel uit van een groep geëngageerde enthousiastelingen, die het bestaan van een organisatie op lange termijn blijft garanderen.

‘Maar ik heb helemaal geen tijd voor vrijwilligerswerk’, hoor ik soms. Zoals ik al schreef, probeer ik één derde van mijn vrije tijd aan vrijwilligerswerk te besteden, en dit naast een veeleisende job als bedrijfsleider. Dit vraagt een goede planning en een sterke focus. Gelukkig heb ik het vermogen na mijn werk de deur gemakkelijk achter me dicht te trekken zonder het werk mee naar huis te nemen, zodat ik me kan richten op mijn vrijwillige engagementen. Ook overdag heb ik regelmatig activiteiten voor mijn vrijwilligerswerk. Gezien ik zelfstandig ben, heb ik meer flexibiliteit en kan ik dat doen. Ik probeer alles zoveel mogelijk in te plannen in de vooravond of over de middag, zodat ik zo weinig mogelijk tijd verlies. De bezorgdheid van mensen dat ze geen tijd zouden hebben voor vrijwilligerswerk is dus deels een illusie; wie kan plannen om tijd te maken, kan die tijd gebruiken om te geven. Het draait uiteindelijk allemaal om keuzes maken en een goede planning.

Makkelijker te geven dan te krijgen

De plaats en de familie waar je geboren wordt, kies je niet. Maar velen onder ons behoren tot de meest geprivilegieerde mensen ter wereld. Dat maakt het gemakkelijker om te geven dan om hulp te moeten vragen. Ik besef heel goed dat ik ‘voor hetzelfde geld’ morgen zelf aan de beurt ben om hulp te vragen. Maar gezien onze privileges, vind ik dat we onze talenten moeten proberen ten dienste te stellen van anderen, door maatschappelijk actief te zijn op verschillende terreinen. Meer zelfs, ik vind het onze plicht. Want de talenten en de kansen die we hebben, hebben we gekregen. Ze zijn niet onze eigen verdienste.

Vele instellingen met zorg voor mens en dier draaien op vrijwilligers. In die mate zelfs dat de gewone werking niet langer gegarandeerd wordt als ze zouden wegvallen. Vandaar mijn oproep aan de organisatoren van vrijwilligerswerk om hun vrijwilligers te vergoeden met vorming: ook hun taken worden soms complexer. Zo maken de vrijwilligers van Open Balie jaarlijks een uitstap en bezoeken ze een gelijkaardige organisatie waar ze leren hoe anderen het aanpakken. Deze uitstappen maakt hen als team sterker.

Door het vrijwilligerswerk heb ik vrienden voor het leven. Die vriendschap, de waardering voor elkaars inzet en de nabijheid waarmee we voelen niet alleen te staan, maar samen echt een steen te kunnen verleggen, dat is volgens mij meer waard dan geld.

Bron: Knack