Ides Nicaise: ‘Waarom doen we niet hetzelfde voor de tienduizenden dak- en thuislozen in België als voor Oekraïense vluchtelingen?’

 Na de covidcrisis en de overstromingen in Wallonië beweegt de gruwel van de Russische invasie in Oekraïne ons andermaal tot keuzes die onze grenzen verleggen. Dat geldt niet alleen voor de ‘warme solidariteit’ van particulieren, die bijvoorbeeld hun woning openstellen voor de vluchtelingen. Opmerkelijk is dat ook het beleid zijn (figuurlijke) ‘grenzen’ van wettelijke solidariteit verlegt (wat we ‘koude solidariteit’ noemen). Proficiat België!

Maar tegelijk botsen we op een nieuwe vraag: waarom solidair met één groep mensen, en niet met allen die in soortgelijke situaties leven? Onze solidariteit moet ook rechtvaardig en consistent zijn. Zij mag niet gepaard gaan met discriminatie.

Enkele voorbeelden: vluchtelingen uit Oekraïne krijgen haast zonder onderzoek een (tijdelijk) verblijfsstatuut als internationaal beschermde personen. Plots blijkt mogelijk te zijn wat voor zovele Syriërs, Afghanen, Tigrayers al vele jaren onmogelijk bleek. Duizenden asielzoekers, vaak getraumatiseerd door dezelfde gruwelijke toestanden in hun land van herkomst, leven nog in onmenselijke omstandigheden in gesloten kampen aan de Europese grenzen. Wie toch tot in ons land is geraakt, slaapt wekenlang op de stoep van het Klein Kasteeltje, of leeft ondergedoken bij vrienden, zonder recht op onderdak, uitkering of werk – enkel op dringende medische hulp en onderwijs voor de kinderen. Waar zit het verschil? In hun herkomst, huidskleur, godsdienst, hun taal of opleidingsniveau misschien?

De Oekraïense vluchtelingen krijgen hier – terecht – een leefloon in afwachting van werk. Als zij voorlopig inwonen bij een Belgisch gezin worden zij voor dat leefloon niet als ‘samenwonend’ beschouwd. Dan zou hun uitkering immers meteen gehalveerd worden, terwijl zij alles kwijt zijn. Ook in het gastgezin worden eventuele sociale uitkeringen niet verminderd omdat er vluchtelingen komen inwonen. Het zou erg onbillijk zijn dat het gastgezin financieel ‘bestraft’ wordt als het vluchtelingen opvangt. Maar waarom gebeurt dat dan wel als iemand met een uitkering een dakloze thuis opvangt? Waar zit het verschil? Is dat dan geen daad van ‘warme solidariteit’ met een medemens in nood?

De bouw van ‘nooddorpen’ en het heropenen van leegstaande sociale woningen voor vluchtelingen zijn een moderne welvaartsstaat waardig. Maar waarom doen we dat ook niet voor de tienduizenden dak- en thuislozen in België? Alleen omdat ze geen oorlog hebben meegemaakt? Neen, want een aantal onder hen komt ook uit oorlogsgebied. Waarom dan?

Crisissen zoals de Oekraïense oorlog schudden ons slapende geweten wakker. Laten we consequent zijn in denken en handelen. De spontane barmhartigheid voor mensen in nood moet berusten op een duidelijke visie op universele mensenrechten.

Bron: De Morgen