Hans Geybels: ‘Een authentieke spirituele leider slaagt erin om iedereen te bereiken met zijn boodschap’
De opvolging van Benedictus XVI beheerst al enkele dagen alle debatten. Eerst kregen we de speculaties over de huidskleur: de nieuwe paus zou een zwarte paus moeten zijn. Daarna circuleerden de namen van mogelijke opvolgers. Die lijstjes zullen na 15 maart – de vermoedelijke startdatum van het conclaaf – alleen maar toenemen. Nu komen de profielen eraan en wordt zelfs al vooruitgeblikt op de verhouding tussen de nieuwe paus en de ‘oude’. Wat moet je met een afgetreden paus aanvangen? Als ik het toekomstige portret van de paus in de diverse media bekijk, valt het op dat de figuur van de paus als een politicus wordt benaderd. Ook primeert de eurocentrische kijk op een wereldkerk. Eerst de politicus. De paus wordt in de geschetste profielen hoofdzakelijk op zijn buitenkant beoordeeld. Hij moet als een ervaren diplomaat kunnen laveren tussen alle problemen die op hem afkomen, in de eerste plaats de crisis van het christendom in het Westen. Dat brengt me bij de eurocentrische bril. Ik constateer dat de volgende paus vooral enkele ethische en disciplinaire materies moet aanpakken: de rol van de vrouw, het celibaat, abortus en euthanasie, IVF en homoseksualiteit. Ik wil niet loochenen dat het stuk voor stuk om belangrijke thema’s gaat, maar ik wil het perspectief breder openbreken. De volgende paus zal ook oog moeten hebben voor een resem uitdagingen die vanuit de hele wereld op de kerk afkomen: de sociaal-economische situatie in de BRIC-landen, waar de kloof tussen rijk en arm vergroot; de groei van honderden sektarische healingbewegingen in Afrika en Latijns-Amerika; het verdwijnen van minderheidsgroeperingen (waaronder christenen) in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, de verhoudingen tussen staatskerk en de katholieke kerk in China, enzovoort. En dan heb ik nog niet eens gesproken over de mondiale problemen die door de financieel-economische crisis en de ecologische voetafdruk veroorzaakt worden. Te veel voor één man? Ik denk het niet en dat brengt me bij mijn profiel voor de volgende paus. Daarbij wil ik de nadruk leggen op de paus als een spirituele leider. Iets wat je niet zo vaak leest. Het valt niet te ontkennen dat de paus het staatshoofd is van het Vaticaan, maar in die taak kan hij zich laten bijstaan door experts en diplomaten. De taak van charismatische leider van de rooms-katholieke kerk is iets wat hij alleen moet doen. Je moet er de talloze trendonderzoeken maar op naslaan: de wereld hunkert meer dan ooit naar authenticiteit. Die evolutie constateer je ook in de bedrijfswereld: ethiek is meer en meer een issue voor de interne werking van het bedrijf, maar ook voor het externe aantrekken van cliënteel. Mensen verlangen naar waarden, echtheid, transparantie. Ze doen dat vanzelfsprekend ook op levensbeschouwelijk vlak. Mensen zoeken authenticiteit. Ziehier de belangrijkste uitdaging voor de volgende paus als spirituele leider: op een authentieke manier getuige zijn van het evangelie, de brontekst van het christendom. Overal ter wereld slagen christenen erin om met het evangelie de grootste uitdagingen te overwinnen. In Latijns-Amerika blijft het evangelie tot op de dag van vandaag het belangrijkste instrument van sociale ontvoogding. En ook bij ons in het Westen biedt het evangelie een antwoord op de uitdagingen die op ons afkomen: de verdergaande pluralisering van onze samenleving, de bevolking die steeds ouder wordt, de toenemende eenzaamheid, de crisis van de zinloosheid… Een authentieke spirituele leider slaagt erin om iedereen te bereiken met zijn boodschap. Natuurlijk is het voor christenen niet onbelangrijk dat die boodschap van christelijke origine is, maar belangrijker nog is dat die boodschap gebracht wordt op een manier die als authentiek en coherent ervaren wordt. Enkel zo bereikt hij iedereen – ‘alle mensen van goede wil’ – met zijn boodschap. De grootste uitdaging van de volgende paus is om de vertaalslag te maken van het evangelie naar de moderne cultuur. Het zal niet liggen aan het evangelie zelf. Die verhalen spreken op dit ogenblik een paar miljard mensen aan. Verrassend genoeg ook andersgelovigen of ongelovigen. Dat komt omdat van het evangelie nog altijd de kracht en de frisheid uitgaat van de tijd toen het opgetekend werd. De reden is dat het evangelie geen boekje met voorschriften is van do’s en don’ts, maar een oproep tot menselijkheid, vrede en (naasten)liefde. De nood aan die drie is vandaag nog even actueel als 2.000 jaar geleden. Een politieke paus verliest elke relevantie voor de wereld. Dat betekent niet dat de paus zich afzijdig moet houden van politiek, maar hij zal het op een apolitieke manier moeten aanpakken. De paus van de 21ste eeuw zal een spirituele figuur zijn, of hij zal niet zijn.