Steven Van Hecke: ‘Boris Johnson had geen andere opties’

Na maandenlang gesteggel hebben de Europese Unie en Groot-Brittannië eindelijk een handelsakkoord. ‘De kost van een no-deal was te groot geworden voor Boris Johnson’, aldus Steven Van Hecke, Europaspecialist van de KU Leuven.

In de oudejaarsnacht zal Groot-Brittannië min of meer ordentelijk uit de Europese douane-unie en interne markt kunnen stappen. Na lange onderhandelingen – opgestart begin maart – en veel gemiste deadlines hebben de EU en het VK een handelsakkoord bereikt. Steven Van Hecke, hoofddocent Europese politiek aan de KU Leuven, is niet verrast. “Het laatst overgebleven discussiepunt was de visserij. Beide partijen konden het zich niet veroorloven om de onderhandelingen te laten struikelen over dit punt. De kost zou te groot geweest zijn. Ze waren in feite veroordeeld tot een akkoord. De korte periode tot de deadline van nieuwjaar is een voordeel. Zo is er minder kans dat de brexiteers en de Britse publieke opinie – denk aan de tabloids – zich gaan roeren tegen het akkoord. Dat was een grote bezorgdheid van de Britse premier Boris Johnson.”

Johnson heeft moeten toegeven in de discussie over het zogenaamde gelijke speelveld. Dat onderdeel van het akkoord moet vermijden dat Britse bedrijven via laksere regels en normen een concurrentieel voordeel krijgen tegenover de bedrijven in de EU. “Het handelsakkoord komt neer op tarief- en quotavrije toegang voor Britse bedrijven tot de EU-markt,” zegt Van Hecke. “Maar dat kan alleen als de Britten de EU-regels volgen. Johnson mag dan al zeggen dat hij de Britse soevereiniteit teruggewonnen heeft, in de praktijk hebben de Britse bedrijven er alle belang bij om de Europese regels te volgen, want zo raken hun producten binnen op de Europese eengemaakte markt.”

Europa heeft moeten toegeven op visserij. “De vissers uit de EU krijgen de eerstvolgende jaren een kwart minder visrechten in Britse wateren,” zegt Van Hecke. “De vraag is nu welke lidstaten daarvoor moeten opdraaien, welke vissen door welke vissers nog gevangen mogen worden in Britse wateren. Maar dat probleem zal de deal niet meer tegen houden. Want nogmaals, de kost van een no-deal is te groot. Ik verwacht dat het Britse Lagerhuis de deal volgende week zal goedkeuren. Dan zullen de EU-lidstaten volgen, en daarna het Europees Parlement begin januari.”

Corona

Het werk is trouwens niet af, benadrukt Van Hecke. “Het akkoord gaat niet alleen over handel, ook over politiesamenwerking en wetenschappelijk onderzoek bijvoorbeeld. Maar het akkoord behandelt niet alle aspecten van onze toekomstige relatie met de Britten. Denk bijvoorbeeld aan buitenlands beleid en defensie. De Britten wilden daarover niet onderhandelen, de Europeanen wel. Daarom verwacht ik een nieuwe onderhandelingsronde in 2021, eens het stof van het huidige handelsakkoord is gaan liggen.”

Het is goed dat het akkoord er gekomen is, maar een schoonheidsprijs verdient het zeker niet. “Daarvoor hebben de onderhandelingen veel te lang geduurd,” zegt Van Hecke. “Boris Johnson had geen andere opties. Het ging niet alleen om de kilometerslange vrachtwagenfiles en de lege winkelrekken. Dat was een zichtbaar geworden brexit, wat hielp om de mening van de tabloids te doen kantelen. Maar het akkoord is vooral te danken aan corona: die gaf een enorme dreun aan de Britse economie. Het Verenigd Koninkrijk kon daar bovenop een no-deal gewoon niet meer aan. Johnson kon geen kant meer op. De kost van een no-deal was te groot geworden voor hem. We kennen Johnson als een Engelse nationalist en een opportunist. Hij heeft daarom een deal geslikt om de schade te beperken. En daar heeft zijn land alle voordeel bij.”

Bron: Trends