Paul Quirynen: ‘Procedurepleiters en gerechtigheid’

Onze geloofwaardigheid van advocaat en onze plicht om op integere wijze de raadsman te zijn van medemensen met juridische zorgen , brengen wij in gevaar wanneer het beeld wordt gecrëeerd dat wij vijanden dreigen te worden van het gerechtelijk apparaat en blijkbaar alles over willen hebben om processen op één of andere wijze te dwarsbomen , wat gaandeweg in de volksmond nu “procedurepleiterij” genoemd wordt.

De paradox is dat het de plicht is van ieder advocaat om de vormvoorwaarden van procedures te controleren doch één en ander mag geen vrijgeleide worden om kost wat kost een procedure ten gronde te boycotten en/of te vermijden.

Het proces Aquino kabbelt voort. Sommige confraters houden nu voor dat weliswaar een veldslag is verloren doch dat de oorlog niet voorbij is.

Blijkbaar was er in dit proces de voorbije maanden hoofdzakelijk betwisting over de rechtsgeldigheid van het verzamelen van bewijzen en in dit verband de al dan niet correcte toepassing van de wetgeving om en rond bijzonder opsporingsmethodes en de methodiek van infiltratie in bepaalde milieus met het oog op het bekomen van bewijsmateriaal.

De wetgeving ter zake is vrij ingewikkeld en heeft vooral als bedoeling de individuele rechten van iedere burger blijvend te respecteren ondanks de noodzaak om in een samenleving zware criminaliteit te bestrijden om zo veiligheid en rust te waarborgen.

Slachtoffers van misdrijven ondergaan helaas grotendeels deze proceduregevechten en niemand heeft oog en oor voor het feit hoe kwetsend en pijnlijk het kan zijn voor slachtoffers die nu ook nog worden geconfronteerd met de glorie in hoofde van de daders bij het winnen van een procedurestrijd.

Als jurist heb ik een bepaalde waardering voor het analysevermogen en de juridische spitstechnologie van enkele advocaten , die steeds het voortouw nemen bij “procedureoorlogen” met het Openbaar Ministerie.

Als mens blijf ik geloven dat een advocaat veeleer een medewerker van justitie moet blijven , die vanuit zijn specifieke taak – het individu te verdedigen – ook blijvend respect moet hebben voor de inbreng van de andere actoren van justitie , met name de staande en zittende magistratuur , zijnde de procureurs en de rechters.

Als advocaat moet ik iedere dag belangwekkende keuzes maken bij het spreken met mensen en het behandelen van dossiers. Is het mijn aanvoelen als mens dan wel als jurist dat mij moet “bezielen” en “inspireren”…Mijn overtuiging is dat ook ieder advocaat een vorm van maatschappelijke verantwoordelijkheid blijft behouden.

De opdracht van ieder advocaat wordt omschreven in artikel 444 Gerechtelijk Wetboek en begrensd met de woorden “Ter verdediging van het recht en de waarheid…”Het begrip waarheid is duidelijker dan het begrip “recht”.Voor mij is het evenwel zeer duidelijk dat het verdedigen van het recht vooral ook het nastreven is van rechtvaardigheid en gerechtigheid om zo te komen tot een leefbare en verdraagzame samenleving.

Proceduregevechten maken de facto volledig abstractie van “recht en waarheid” daar enkel en alleen de focus wordt gericht op de vraag of ieder “regel” correct is nageleefd zoals wettelijk bepaald.Zoals mijn computerprogramma screent naar fouten binnen het systeem worden gerechtelijke procedures uitgevlooid tot de laatste punten en komma’s.

Men eist de perfectie als norm van iedere actor van justitie en van ieder mens en/of orgaan dat plichtbewust zijn taak heeft willen vervullen binnen het kader van justitie.Men vergeet daarbij dat uiteindelijk recht spreken een taak is van “mensen” en dat oordelen over vaak tragische situaties niet éénduidig is.De mogelijkheid dat mensen zich te goeder trouw vergissen wordt niemand meer gegund.Wie intellectueel eerlijk is doch een verkeerde inschatting maakt wordt genadeloos afgestraft.

Gewone mensen verstaan niet dat een beoordelingsfout kan leiden tot de vrijlating van misdadigers.Er is een fundamentele discrepantie tussen oorzaak en gevolg.Met deze procedureoorlogen verliest de samenleving andermaal vertrouwen in de justitie daar het toch moeilijk te aanvaarden is dat mensenhandelaars en andere topcriminelen “zomaar” in vrijheid worden gesteld.Dit gebeuren is fundamenteel onrechtvaardig en ook onwaar.Een samenleving mag verlangen dat zware criminelen niet zomaar ontsnappen aan hun straf.Ook moet nagedacht worden over het onevenwicht tussen de aard van sommige vergissingen –vaak onbewust en ook te goeder trouw gebeurd – en de verstrekkende en soms onrechtvaardige gevolgen.

Uiteraard pleit ik niet tegen het legaliteitsprincipe doch wil ik alleen mijn zorg verwoorden dat justitie alleen werkbaar blijft vanuit het besef dat “fouten” kunnen gebeuren doch dat ook in die omstandigheden het streefdoel moet blijven om gerechtigheid en rechtvaardigheid na te streven.Een juridisch systeem om een samenleving leefbaar te houden voor medemensen is slechts gemaakt op mensenmaat en juist daarom niet perfect.Voorwaarde blijft evenwel dat éénieder die verantwoordelijkheid draagt eerlijk en integer zijn opdracht vervult met respect voor alle rechtsregels.Zo er dan toch een procedurefout gebeurt kan dan beter “in verhouding” gesanctioneerd worden dan met het onverbiddelijk gevolg van onmiddellijke vrijlating van zware criminelen.

Wie is nog bereid om binnen de politiek en/of justitie verantwoordelijkheid op te nemen wanneer haviken toezien dat ieder discussiepunt steeds weer aanleiding is voor bittere betwistingen . Het kille principe “ik heb gelijk” primeert vandaag op het alternatief “laat ons samen zoeken naar een rechtvaardig vergelijk”.