Kolet Janssen: ‘Verlies-verlies in plaats van win-win’

Naar aanleiding van onlangs bekend geraakte cijfers over echtscheiding, heb ik enkele bedenkingen neergepend. Je kunt er in onze tijd niet naast kijken hoeveel leed echtscheiding met zich mee kan brengen. Vooral met kinderen gebeuren er vaak schrijnende dingen.
Ik moest enkele maanden geleden naar een schoolfeestje. Je herinnert je die feestjes nog wel: een grote zaal vol trotse ouders en vooraan een podium waar klasje na klasje paradeert met stevig ingeoefende, maar dikwijls houterig uitgevoerde dansjes. Wie is er nooit door ontroerd? Op een van die feestjes zag ik na zo’n dansje een kindje plots verbleken. De vreugde maakte plaats voor een hartverscheurend keuzemoment. Het kind kon niet kiezen naar wie het eerst moest gaan. Naar de familie van papa vooraan in de zaal, of de familie van mama, helemaal achterin?

De drastische hakbijl

Het laatste decennium werd echtscheiding voorgesteld als een win-winsituatie voor alle betrokken partijen. Wie als partner ‘een foute keuze’ had gemaakt en in de loop der jaren had ervaren dat zijn of haar persoonlijke zelfontplooiing in het gedrang kwam door bij elkaar te blijven, greep bijna automatisch naar de drastische hakbijl van de echtscheiding. De kinderen werden voorbereid op het nieuwe gezinsscenario en de partners konden ‘een nieuwe start’ maken. Echtscheiding leek een pasklare oplossing voor elk relatieprobleem.

Stilaan wordt duidelijk dat een en ander niet zo simpel ligt. En gelukkig: de politieke correctheid verbiedt niet langer om er openlijk over te praten. Echtscheiding zorgt namelijk ook voor een hele resem problemen, waarvan sommige tijdelijk zijn, maar andere blijvend. De financiële situatie van de betrokkenen gaat er drastisch op achteruit. Heel wat onderzoeken tonen aan dat gescheiden mensen na vijf jaar niet noodzakelijk gelukkiger zijn dan voordien. Nieuw samengestelde gezinnen zijn dikwijls een mijnenveld vol overgevoelige relaties. Ook tweede (of verdere) relaties lopen op de klippen. En – last but not least – kinderen kiezen er zelden voor. Verlies-verlies in plaats van win-win dus.

Machteloos

Kinderen interesseren zich niet voor het geluk van hun ouders. Ze willen er – liefst zonder nadenken – van uit kunnen gaan dat hun pa en ma gewoon bij elkaar blijven wonen. Zoals ze er ook op rekenen dat de zwaartekracht blijft werken en de regen dus altijd naar beneden zal vallen. Kinderen hebben geen boodschap aan papa’s of mama’s die uit elkaar gaan om zichzelf trouw te blijven of een nieuwe liefde te volgen.

Dat ze er meestal niet tegen in opstand komen, ligt alleen aan het feit dat ze al snel beseffen dat ze machteloos staan. Volwassenen doen immers altijd vooral hun eigen zin. De meeste kinderen zijn taai genoeg om de wisselvalligheden van het relatieleven van hun ouders te overleven. Al blijft het vaak een litteken op de kinderziel.

Relatie verstevigen

Als mensen zeggen dat ‘er te snel gescheiden wordt’, bedoelen ze meestal dat andere mensen te snel tot echtscheiding overgaan. De remedie voor een gelukkig huwelijk bestaat niet, al zijn er wel enkele noodzakelijke ingrediënten. Een relatie is goed als de partners het grootste deel van de tijd zich goed voelen bij elkaar. Dat betekent dus niet dat ze zich altijd goed moeten en kunnen voelen bij elkaar. Eenmaal per week kan het koppel een moment inbouwen waarin het samen praat over wat hen die week het meest heeft bezig gehouden. Dat kan heel verrassend zijn en vanzelf de relatie verstevigen. Iedereen doet of zegt domme of onhandige dingen. Het is levensbelangrijk dat het koppel telkens opnieuw moet kunnen vergeven. Die vergeving is meestal wederzijds even hard nodig. Koppels moeten ook leren relativeren.

Met het hoge levensritme waarin we vandaag leven, is het niet evident om tijd te maken voor elkaar, ernaar te streven eenmaal per week een moment in te bouwen waarin partners samen praten over wat ze die week het meest heeft bezig gehouden. Het is al evenmin evident om fouten te bekennen en te vergeven. Nochtans is die vergeving een sleutelbegrip voor alle koppels. Ook al is het een omstreden begrip geworden in onze tijd en wordt vaker en liever hard tegen hard gespeeld.

Moeten we echtscheiding afschaffen? Neen, want voor noodgevallen is het nog steeds een uitkomst. Maar net als bij verkeersongevallen kunnen we streven naar een ‘zero tolerance’. We verbeteren het wegdek en de signalisatie, verstrengen de sancties op rijden onder invloed en hameren op rijden met aangepaste snelheid. Al die dingen kunnen we ook doen voor partners: maak het gezinsleven beter combineerbaar met het beroepsleven, leer kinderen van jongs af aan dat zelfontplooiing ook betekent iets over hebben voor een ander en zet in op ondersteuning voor overbelaste ouders. Alle ‘ongevallen’ vermijden blijft wellicht een utopie. Maar het aantal jaar na jaar terugdringen, zodat er elk jaar minder ‘slachtoffers’ vallen, is beslist een haalbare zaak.

Bron: De Redactie