Paul Quirynen: ‘Onverschilligheid is de vriend van de vijand’

Het viel mij op dat vanuit de lucht het Noorse eiland Utoya de geografische vorm had van een hart. Helaas had juist aldaar het geweld en het onrecht zeer hard toegeslagen.Waar een 1000-tal jongeren verzusterden en verbroederden met elkaar rond thema’s van verdraagzaamheid en respect voor medemensen was er één iemand die dood en vernieling zaaide . Een grotere paradox is quasi niet mogelijk. Zij die droomden van een betere wereld werden slachtoffer van luguber , kil en zinloos geweld.

Goed en kwaad

De wellicht enige verdienste van Anders Behring Breivik is wellicht het feit dat hij zijn land Noorwegen en zijn bewoners fundamenteel heeft doen nadenken over goed en kwaad , over zinloos geweld en over de vraag hoe het mogelijk is dat de geest van een jongvolwassen persoon zo verdwaast dat een maandenlang voorbereidend handelen uiteindelijk geleid heeft tot het meedogenloos en genadeloos doden van 77 jonge medemensen.

De uitspraak vandaag is alleen het antwoord dat deze persoon, nu 33 jaar oud, door de rechtbank in Oslo verantwoordelijk wordt geacht voor zijn daden en zodoende de maximumstraf krijgt opgelegd van 21 jaar , gebeurlijk nog later te verlengen volgens het Noorse rechtssysteem. In een rechtstaat dient er het vertrouwen te bestaan dat de rechters deze bestraffing in eer en geweten hebben uitgesproken binnen de begrenzing van hun rechtsregels.

Lessen trekken

Het ganse “Breivikgebeuren” mag evenwel nooit vergeten worden opdat ieder van ons er de nodige lessen uit zou trekken en om reden dat ook ieder menselijk drama voor anderen tot voorbeeld kan strekken voor de toekomst.

Ik onthoud in deze zaak vooral de zeer geloofwaardige houding van gezagsdragers en politici in Oslo die hun afschuw uitspraken over het gebeuren doch die niet reageerden vanuit een aanvoelen van “oog om oog tand om tand” doch integendeel de fundamentele waarden van de democratie – vrijheid , gelijkheid en broederlijkheid – zijn blijven verdedigen en hun samenleving duidelijk hebben gemaakt dat enkel respect voor elkaar en verdraagzaamheid bouwstenen kunnen zijn voor de samenleving voor morgen.

Performante justitie

Op juridisch technisch vlak onthoud ik ook volgende drie punten :

1.Het belangrijk feit dat iets meer dan één jaar na het gebeuren van 22.07.2011 een rechtbank (in eerste aanleg) in Oslo deze feiten reeds ten gronde heeft beoordeeld.Een performante justitie is niet alleen zinvol voor de samenleving doch vooral ook heilzaam voor de slachtoffers die slechts na een procesvoering echt kunnen starten met hun nieuw leven.

2.Een procesvoering die blijkbaar volgens de media erg sereen is verlopen met dien verstande dat het recht van verdediging in hoofde van de dader even goed gerespecteerd werd als het vrijwaren van de belangen van de vele slachtoffers.Ook in hoofde van justitie gebeurde blijkbaar de communicatie op een transparante en deskundige wijze.

3.Het op korte tijd tijd realiseren van onafhankelijke deskundige onderzoeken niet alleen wat betreft de persoonlijkheid en geestestoestand van de dader doch ook betreffende de structurele werkomstandigheden van de betrokken politiediensten. Dit handelen en spreken van een gerechtelijke overheid wist de feiten helaas niet weg doch leidt zeker tot de geruststellende gedacht dat een samenleving in staat is zorgzaam om te gaan met onverklaarbaar en excessief gedrag en – zo nodig – recht te spreken zoals het hoort.

Tenslotte herinner ik mij dat een 16-jarige overlevende Ivar een brief schreef aan A.B.BREIVIK met de boodschap niet langer meer bang van hem te zijn …U kunt ons niet raken…Wij zijn groter dan U.Wij vergelden geen kwaad met kwaad zoals U zou doen.Wij bestrijden het kwaad met het goede.En we zullen winnen…. Ook op heel wat andere plaatsen werd er vaak gereageerd door gewone mensen met de eenvoudige boodschap dat zij vooral bij elkaar troost dienden te zoeken en dat het enige alternatief voor onmenselijk gedrag gewoon is om mens te zijn voor elkaar.Deemoedig stil-zijn leek een betere en juistere reactie dan het zoeken naar een onmiddellijke duiding.

Het is een universele wensdroom en zekerheid dat het goede nastreven de enige uitweg is naar een meer verdraagzame samenleving.Wellicht beseft de 16 jarige nauwelijks dat hij in zijn boodschap spreekt met woorden die de kern zijn van onze christelijke cultuur. Wanneer een 16- jarige vandaag deze woorden spreekt klinken deze gans anders dan uit de mond van een kerkleider doch de zingeving blijft essentieel.

De vriend van de vijand

…Onverschilligheid is altijd de vriend van de vijand… Dit citaat van Elie Wiesel is voor mij de boodschap na dit proces van Breivik . Niemand van ons mag onverschillig blijven ten overstaan van extreem gedrag waarbij één iemand zijn visie wil opdringen zonder enige vorm van respect voor zijn medemens of zonder betrokkenheid bij een globale samenleving. Ook bij ons leven heel wat sluimerende en pijnlijke incidenten om en rond homohaat , seksistisch gedrag en zinloos geweld ten overstaan van politie of bij het openbaar vervoer.Dit alles zonder meer aanvaarden is erg gevaarlijk.

De twee woorden Utoya en Utopia gelijken op elkaar doch de hoop moet blijven bestaan dat verbondenheid tussen mensen waarborgt dat jonge en oudere mensen kunnen blijven dromen van een Utopia –wereld , een wereld waarin mensen nog kunnen en willen leven met een perspectief van vriendschap , vrede en verzoening.

Bron: De Redactie