Steven Van Hecke: ‘Europa zal à la carte zijn, of niet zijn’
Vandaag zijn we precies één jaar verwijderd van ‘de moeder aller verkiezingen’. Zeer waarschijnlijk zal het gros van de aandacht naar de strijd om de Wetstraat 16 en het Martelaarsplein gaan. Komt er een vervolg op de regering-Di Rupo I? Blijft Kris Peeters minister-president? Krijgen we überhaupt nog een federale regering en wat zijn de plannen van de Antwerpse burgemeester? Nog 365 dagen te gaan, maar intussen zal geen enkele (on)belangrijke gebeurtenis ons ontgaan. De campagne lijkt immers al begonnen.We zouden bijna vergeten dat er op die verkiezingszondag ook zo’n 400 miljoen burgers uit andere EU-lidstaten de kans krijgen hun vertegenwoordigers naar Brussel en Straatsburg te sturen. Ook in Vlaanderen zullen we dertien Europarlementsleden kiezen die de komende jaren het mooie weer in en rond het Schumanplein zullen trachten te maken. En dus ook in heel Europa. Een continent in crisis krijgt volgend jaar de kans om op de ingeslagen weg verder te gaan of een andere koers te kiezen.
Vandaag worstelt Europa met een asociaal en ondemocratisch imago. De jeugdwerkloosheid scheert hoge toppen in de zuidelijke eurolanden terwijl meer fortuinlijke lidstaten het verwijt krijgen onvoldoende solidariteit te tonen. De recepten om de crisis te bestrijden zijn niet afdoende en tasten de kredietwaardigheid van het Europese integratieproject zelf aan. Tegelijk staan voorstanders van een socialer en democratischer Europa in de kou. Hoe deze patstelling doorbreken?
Honger versus indigestie
We moeten de one size fits all-aanpak opgeven, het idee dat Europa voor alle landen dezelfde toekomst in petto heeft. Dat alle lidstaten verplicht het vaste menu moeten verorberen én daar tegelijk samen een akkoord over moeten vinden. Want het resultaat is immers dat de enen honger lijden en de anderen een indigestie opdoen. Enkele landen, waaronder Duitsland en onlangs ook Frankrijk, hebben zich duidelijk uitgesproken voor een meer geïntegreerde aanpak. Dat betekent dat er behalve een financiële en economische unie ook een sociale en politieke unie moet komen. Sterker: volgens de voorstanders is dat de enige manier om de euro op een duurzame manier te laten overleven. Welaan dan, laat die landen de hand aan de ploeg slaan en laat vooral niemand hen tegenhouden. Want met de obstructie vanuit Londen en andere hoofdsteden is niemand gebaat. De EU dreigt immers een unie te worden that pleases everyone but satisfies no one.
Wat de EU daarom nodig heeft, is een meer diverse aanpak. Nederland niet geïnteresseerd in een politieke unie? Prima, maar houd alstublieft de anderen niet tegen. Turkije in de eerste plaats tuk op toegang tot onze eenheidsmarkt? Fijn, maar dwing het niet ook een gemeenschappelijk buitenlands beleid te voeren. Zo’n Europa à la carte zou iedereen de kans moeten geven een eigen menu samen te stellen. En bovenal dit aan de eigen bevolking voor te leggen, via verkiezingen of referenda. Want alleen via democratische weg kan zo’n aanpak legitiem zijn, door de noodzakelijke steun van de burgers te genieten en verdienen.
Open vizier
Zo’n aanpak – meer Europa voor minder Europeanen – is minder revolutionair dan op het eerste gezicht lijkt. Want de EU kent al een dergelijk systeem, met name op monetair vlak. Het komt er dus vooral op aan om de schijn van ‘samen uit samen thuis’ niet langer op te houden maar in de plaats daarvan een bestaande manier van werken te veralgemenen en te democratiseren. De stuurlui van vandaag én morgen moeten hun pleinvrees overwinnen en met open vizier de kiezers tegemoettreden. Zo kunnen alle burgers, in Vlaanderen en elders in Europa, een duidelijke keuze maken.
Aan de voorstanders van een sociaal en democratisch Europa – afgelopen donderdag broederlijk verenigd in Leipzig om de 150ste verjaardag van de Duitse SPD te vieren en een nieuwe Progresssive Alliance boven de doopvont te houden – om het voortouw te nemen. Aan alle andere politieke families om daarna ook kleur te bekennen en samen om de gunst van de Europese kiezer te strijden.