Religie en staat: uitdagingen en opportuniteiten – Internationale studiedag Leuven 19 mei

Sinds enkele jaren worden in ons land diverse initiatieven genomen om de verhouding tussen religies en de overheid, zoals deze nu in de grondwet bepaald is, te wijzigen. De initiatiefnemers zijn overwegend vrijzinnig van overtuiging. Zij hebben zich tot doel gesteld het begrip ‘laïciteit’ in de grondwet op te nemen en sinds 2000 werden door hen verschillende wetsvoorstellen ingediend om de grondwet in deze zin te herzien. Sinds begin dit jaar ligt het thema in het federaal parlement ter discussie. De initiatiefnemers bekwamen dat de parlementaire commissie voor de grondwetsherziening een rapport zal schrijven over de waarden van onze staat.

​De Belgische overheid en het Belgische volk erkennen krachtens hun grondwet de veelheid van levensbeschouwingen in ons land en zo ook het belang van levensbeschouwing voor de maatschappij en het individu. Op deze manier blijkt onze huidige regelgeving ter zake vrij goed eer te doen aan de pluraliteit in onze hedendaagse samenleving. Bovendien worden terecht de zin en de positieve bijdrages van religies en levensbeschouwingen voor de gehele samenleving erkend. Individuele en maatschappelijke ontplooiing hebben ook een religieuze/levensbeschouwelijke dimensie.

Door het opnemen van het begrip ‘laïciteit’ in de Belgische grondwet, zoals nu vaak wordt voorgesteld en onderzocht, dreigt dit historisch gegroeide evenwicht verstoord te raken. Laïciteit toevoegen aan de huidige grondwet om de scheiding tussen kerk en staat te garanderen is niet nodig en niet wenselijk. Het doet vermoeden dat de initiatiefnemers van de laïciteit eigenlijk een strikte scheiding (en mogelijks verbanning) van religie uit de res publica beogen, lees: religie is louter een privézaak en overal waar de overheid in het geding is moet elke vorm van levensbeschouwelijke overtuiging achterwege blijven. Het spreekt voor zich dat dit haaks staat op de manier waarop dit momenteel in de Belgische grondwet is opgevat en dat lijkt dus ook de bedoeling. De overheid zou hiermee immers het signaal geven dat levensbeschouwing niet langer belangrijk is voor haar bevolking en dat ze er als overheid zelf niets mee te maken wil hebben. Volgens ons doet dit afbreuk aan het ideaal van een overheid op mensenmaat.

Nog een ander gegeven voedt de idee dat de initiatiefnemers religie liefst zien verdwijnen uit het openbaar leven. Het principe van de laïciteit zou immers dienen als fundament voor de grondwettelijke vrijheden en zo ook als toetssteen voor toekomstige wetgeving. Het behoeft geen betoog dat zo’n wijziging in de regelgeving verstrekkende gevolgen heeft.

Vanuit onze eigen overtuiging dat levensbeschouwing van cruciaal belang is voor een volwaardige benadering van elke mens door de overheid, kunnen we niet afzijdig blijven bij het zien van wat mogelijk op ons af komt. Eén bezorgdheid staat voor ons centraal: hoe verhinderen we dat één zogenaamd neutraal principe, laïciteit, de grondwet gaat beheersen? Stel dat het begrip laïciteit in de grondwet opgenomen wordt, dan zou één bepaalde levensbeschouwing dezelfde benaming hebben als het grondwettelijk principe. Er zou dus een vrijzinnigheid als levensbeschouwing zijn, en een andere vrijzinnigheid als fundamenteel grondwetsbegrip. In de Belgische context is dat onaanvaardbaar.

We vragen ook aandacht voor positiever werk: hoe bouwen we mee aan een pluralistische samenleving – sowieso de realiteit – waarin respect en dialoog gecultiveerd worden? Onze maatschappij wordt sowieso diverser naar de toekomst toe. We willen ons actief pluralistisch inzetten voor een samenleving waarin die diversiteit zichtbaar en werkbaar mag zijn. Meewerken aan dialoog en respect voor levensbeschouwingen hoort daarbij.

Een panel van internationale experts buigt zich over het thema.

Programma

9u – 9:30: Verwelkoming met koffie

9u45: Inleiding

10u: Guy Vanheeswijck – The Place of Religion in the Public Sphere

10u30: Discussieforum

10u50: Francis Davies  – Do Not Be Afraid – God, Government A Distinctive British Religious Settement

11u20: Discussieforum

11u40: Hicham Abdel Gawad – Church & State. A Muslim Perspective

12u: Discussieforum

12u10: Antonio Baggio – The cultural-historical roots and the conceptual construction of the laity

12u40: Discussieforum

13u: Lunch in Leuven

14u10: Wim Lemmens – Tolerance and the limits of secularism

14u40: Discussieforum

15u: Gérard Testard –  La foi dans l’espace public

15u30: Discussieforum

15u50: Koffiepauze

16u10: Jelle Creemers – Mice, Beware When Elephants Fight! Belgian Religion-State Relations and the Minority Religions

16u40: Discussieforum

17u: Erik Borgman –  The Freedom not to Honour the State. Freedom of Religion as a Constitutive Human Right

17u30: Discussieforum

18u-19u: Receptie

 

Praktische informatie

Locatie: Promotiezaal, Universiteitshal, Naamsestraat 22, 3000 Leuven

Deelnameprijs en betaling

De deelnameprijs bedraagt 10 euro en omvat deelname, koffiepauze, receptie en deelnemersmap.

Hier kan u zich inschrijven. Het bedrag dient overgemaakt te worden op rekening BE60 7340 0666 0370 van KU Leuven. Gelieve bij de betaling in het vrije mededelingsvak het gestructureerde nummer 400/0014/60089 én de naam van de deelnemer te vermelden.

Indien u niet kan inschrijven voor de hele dag of indien het bedrag een probleem vormt, kan u contact opnemen met acpt@theo.kuleuven.be

Meer info

Liesbeth@logia.be 

anna.vandenhoeck@theo.kuleuven.be