Mark Van de Voorde: ‘De energieprijzen schieten de hoogte in. De mensen zijn bang. En wat doet de politiek? Toekijken’

De energieprijzen schieten de hoogte in. Helaas ook de pijl van het armoedegrafiek. De mensen zijn bang. En wat doet de politiek? Toekijken en zeggen dat het een complex verhaal is. Maar de btw kan niet worden verlaagd en de gestegen taksen zijn goed voor de begroting. Niemand stelt de vraag of het zo goed was de nutsvoorzieningen zonder meer over te leveren aan de markt.

Levensmiddelen worden duurder. De boeren die ze produceren, moeten investeren om te beantwoorden aan de normen, maar werken tegen dalende prijzen, met verlies. De ooit trotse agrariërs moeten winkeltje spelen om echte inkomsten te genereren, maar voor de bulk van hun producten zijn ze ‘lijfeigenen’ geworden van de agro-industrie. Wat doet de politiek? Toekijken en zeggen dat het een complex verhaal is.

De prijzen op de huizenmarkt swingen de pan uit. Jonge stellen kunnen zich misschien geen huis permitteren en blijven huren. Ook de huurmarkt delft diep in hun portemonnee. Wie een woning op overschot heeft, kan cashen. Maar de meeste mensen hebben geen flat aan zee. Wie in een eigen huis woont, heeft een forse appel tegen de dorst van het rusthuis. Is het eigenlijk normaal dat je de rusthuisfactuur niet met je pensioen kunt betalen? Wat doet de politiek? Overwegen in de publieke rusthuizen de commercie toe te laten, met prijsstijging tot gevolg. Dan zal ze later zeggen dat het een complex verhaal is.

De pensioenen moeten worden herzien: de enen hebben 60 procent van hun laatste wedde, de anderen een naar beneden geplafonneerd percentage van het gemiddelde van al hun lonen. Vet versus mager. Zelfstandigen, indien niet rijk geworden, moeten leven van een habbekrats. Wat doet de politiek? Ideetjes lanceren, ruziemaken, de zaak voor zich uitschuiven en zeggen dat de pensioenen onbetaalbaar zijn. Oud worden lijkt een vorm van schuldig verzuim: je bent vergeten op tijd dood te gaan. Zou het dan toch geen toeval zijn dat de politiek liever bezig is met de uitbreiding van euthanasie dan met de herziening van het pensioen? Wat doet de politiek verder? Toekijken en zeggen dat het een complex verhaal is.

Sluwe multinationals

Steeds meer mensen krijgen een burn-out en worden langdurig ziek. De werkdruk is voor velen ondraaglijk geworden. Alles moet worden genoteerd en geagendeerd ter controle. Ooit draaiden samenleving en economie grotendeels op vertrouwen, nu op wantrouwen. Zelfs het onderwijs, anders zouden de eindtermen niet zo gedetailleerd zijn. “Vertrouwen is goed, controle is beter” is nochtans geen uitspraak van een democraat maar van een dictator, Lenin. Wat doet de politiek aan de problematiek van burn-out? Toekijken en zeggen dat het een complex verhaal is.

Tegelijk ontloopt de overheid miljarden inkomsten, omdat sluwe multinationals geen belastingen betalen en geheide beleggers hun witte en zwarte centen in fiscale paradijzen verbergen. Wat doet de politiek? Zeggen dat het schande is maar ook een complex verhaal. Ze zoekt liever hoe ze de schamele parochiecollectes nauwlettend in het oog kan houden door een nieuw decreet over de controle van de erediensten. Dat is makkelijker dan offshore fraudeurs, belastingontwijkers en voetbalmakelaars in de gaten te houden. Nochtans, een begroting in evenwicht zou door dat laatste naderbij komen. Er zou niet moeten bezuinigd worden op sociale voorzieningen.

Nederigste burgers

De samenleving ordenen en zorgen voor het algemeen welzijn, dat is de opdracht en het doel van politiek. Vandaag lijkt de politiek niks te ordenen, tenzij de controle op haar nederigste burgers, en alvast niet langer voor het algemeen welzijn te zorgen. De armoede stijgt immers, de kloof tussen rijk en arm verbreedt…

Hoe komt dat? We kijken aan tegen de puinhoop van het neoliberalisme. De staat moest zich terugtrekken, de markt ongeremd ruimte krijgen. Privatisering en deregulering waren de eisen. De politiek boog diep. Gevolg: de politiek heeft haar macht uit handen gegeven en moet machteloos toezien. Nochtans heeft corona getoond dat een grotere rol van de staat nodig is.

Ook na de crisis van 2008 was dit al duidelijk. Ik heb toen samen met premier Yves Leterme nagedacht en geschreven over de actualisering van het Rijnlandmodel, het sociaaleconomisch overlegmodel dat na de oorlog Europa groot heeft gemaakt door een evenwichtig samenspel van staat, markt en middenveld waardoor allen deel konden hebben aan het succes. Toen onze publicatie Het Rijnlandmodel: voor een duurzame en sociale welvaart verscheen, lachte de politieke wereld even minzaam, lees: spottend. Vandaag zien we het resultaat.

Bron: De Morgen