Jurian Van Parys: ‘Heeft Vlaanderen een ministerie van Buitenlandse Zaken?’
Never judge a region by its size. Vlaanderen telt zeven miljoen inwoners. Dat zijn heel veel mensen. Maar wat betekent dat in de wereld? Europa is honderd maal groter, de wereld een duizendvoud. Vlaanderen is niet meer dan een stip op de wereldkaart. Heeft Vlaanderen een ministerie van buitenlandse zaken? Jazeker. Hoe kleiner een land, hoe meer buitenland. Bijgevolg, hoe groter de zin van samenwerking met de buitenwereld.
Never waste a good crisis. Spanje verbrak in oktober de diplomatieke betrekkingen met Vlaanderen. Minister-president Bourgeois (N-VA) heeft afgelopen week beslist om zijn Algemeen Afgevaardigde uit Madrid terug te trekken. De minister-president vindt dat Vlaamse diplomaten hun taak niet naar behoren kunnen vervullen zonder diplomatiek statuut.
Sub-statelijke diplomatie, is dat het toekomstmodel? Opereren de Vlaamse diplomaten in harmonie met de federale collega’s? Hoe maken Vlaamse diplomaten het verschil?
“Vlaanderen verdient met buitenlands beleid zijn boterham”
Vlaanderen beschikt als deelstaat over aanzienlijke bevoegdheden op internationaal vlak. De Grondwet voorziet geen hiërarchie, maar een nevenschikking tussen het federale niveau en de deelstaten. De grondwetswijziging van 1993 voerde het nieuwe beginsel “in foro interno, in foro externo” in (art. 167 Grondwet). Dit betekent dat de deelstaatregeringen sindsdien niet alleen bevoegd zijn voor de binnenlandse dimensie van hun bevoegdheden, maar ook voor de buitenlandse dimensie ervan. Het Vlaamse buitenlands beleid beschikt hiervoor over verschillende instrumenten: het grondwettelijke recht om internationaal bindende verdragen af te sluiten en het aanstellen van diplomatieke vertegenwoordigers in het buitenland.
De Scheldeverdragen tussen Vlaanderen en Nederland over de verdieping van de vaargeul of het verdrag betreffende de aanleg van de nieuwe sluis in Terneuzen zijn sprekende voorbeelden. Deze zijn van levensbelang voor de bereikbaarheid van de havens in Antwerpen en Gent en de gehele Vlaamse economie. Betere spoorverbindingen tussen de Noordzeehavens en de haven van Duisburg, de grootste binnenhaven van Europa aan de samenvloeiing van Rijn en Ruhr, zijn een prioriteit voor het Vlaamse buitenlands beleid. De Vlaamse diplomaten in Berlijn en Den Haag trekken hier aan de kar. Leefmilieu en mobiliteit hebben hier baat bij. Dit betekent immers minder file omdat er meer vrachtwagens van de weg gehaald en op het spoor gezet worden. Dit levert eveneens winst op voor de treinreizigers rondom het drielandenpunt in Limburg. Ook de spectaculaire fusie van de havens van Gent en Zeeland werd door de Vlaamse diplomatie gefaciliteerd.
De Vlaamse diplomaten (Algemeen Afgevaardigden van de Vlaamse Regering) zijn personeelsleden van het Departement Buitenlandse Zaken van de Vlaamse overheid. Als volwaardig Vlaams ministerie van buitenlandse zaken is het departement het eerste aanspreekpunt voor buitenlandse ambassades en diplomatieke vertegenwoordigingen. De basis van diplomatieke relaties is de wederzijdse erkenning als gesprekspartner. Zonder diplomatiek statuut is een volwaardig Vlaams buitenlands beleid onmogelijk. Het is een kwestie van eerbied voor de deelstaten en de grondwettelijke structuur van dit land.
Op het eerste zicht spreekt pakweg het Duitse buitenlands beleid met één stem. Dit is Chefsache. Anders dan bij ons, is er in Duitsland wel een hiërarchie der normen: Bundesrecht bricht Landesrecht. En toch zijn er vele parallellen tussen het Duitse federalisme en ons land. In de praktijk laten de Länder, onder meer via hun Vertretungen, hun stem rechtstreeks in derde landen horen. De Länder zijn heel alert, creatief en assertief, ook op het vlak van buitenlands beleid. De Staatskanzleien van deze deelstaten vervullen de facto de rol van buitenlandministerie, al mogen zij grondwettelijk zo niet genoemd worden.
Vlaanderen beschikt over unieke grondwettelijke en diplomatieke hefbomen die ons internationaal enkele klassen hoger laten spelen dan andere regio’s in de wereld. Vlaanderen verdient met buitenlands beleid zijn boterham.
Bron: De Morgen