Ides Nicaise: ‘Saneren en tegelijk armoede bestrijden is best mogelijk’
Voor de vakantie kreeg de regering van de Europese Commissie te horen dat ze haar ontspoorde begroting de komende zeven jaar voor minstens 23 miljard euro moet saneren. Niet ten onrechte: we moeten een schuldsneeuwbal vermijden. Sommige partijen willen daarom de hakbijl zetten in de sociale uitgaven: de leeflonen desindexeren, de werkloosheidsuitkeringen beperken in de tijd, enzovoort. Voor dat scenario, waarbij de armsten alweer het gelag betalen, waarschuwen we al lang.
Het leefloon ligt nog altijd een heel eind onder de officiële armoedegrens. De vorige regering had een inhaaltraject ingezet. Laten we dat alsjeblieft voortzetten, niet terugschroeven. Idem met de werkloosheidsuitkeringen: het armoederisico bij langdurig werklozen is nog altijd veel te hoog. Die mensen hun schamele uitkering ontnemen is onaanvaardbaar. En kinderopvang moeilijker maken voor niet-werkenden betekent een bijkomende hinderpaal om opnieuw aan de slag te kunnen, want hoe moet je een opleiding volgen of solliciteren zonder kinderopvang?
Foute redenering
Het woord ‘sanering’ wordt te vaak eenzijdig geïnterpreteerd als besparing, omdat ‘de belastingdruk in België al een van de hoogste ter wereld is’. Een foute redenering, want alleen arbeid is bij ons zwaar belast. Wat dan met de gigantische berg van vermogens – vastgoed, aandelen, spaargelden, bedrijfswagens, enzovoort – die nauwelijks belast worden? En wat met de strijd tegen belastingontwijking en -fraude? Een ambitieus begrotingsbeleid moet alles afwegen en rechtvaardige prioriteiten leggen.
Dat geldt ook voor de overheidsuitgaven en belastingvoordelen. Om maar één element te vermelden: de Belgische overheid steunt jaarlijks verbruikers van fossiele brandstoffen voor 13 à 20 miljard.
Armoedetoets
Het jongste tweejaarlijks verslag van het Steunpunt Armoedebestrijding bevat enkele aanbevelingen die voor het formatieberaad – en het begrotingsbeleid in het bijzonder – heel relevant zijn. We zetten er enkele op een rijtje.
Bereken van elke budgettaire maatregel vooraf de impact op gezinnen in armoede (armoedetoets): zo voorkom je schadelijke neveneffecten. De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Vermogensbelasting en de minimumbelasting op multinationals zijn haalbaar: ethische principes moeten hier primeren op de (valse) argumenten van tegenstanders.
Til alle sociale minima verder op tot de armoedegrens: dat zal op termijn veel kosten besparen. Bestraf het samenwonen ook niet langer met lagere uitkeringen (ook dat zal schade en kosten voorkomen). Behandel inkomens uit werk en uitkeringen gelijk bij de toekenning van sociale voordelen – bij voorkeur met glijdende inkomensschalen, zodat 1 euro extra inkomen niet leidt tot een veelvoud aan gemiste voordelen.
Laat de overheidssteun voor de groene transitie ook ten goede komen aan de laagste inkomensgroepen, dus ook aan huurders en onvermogende eigenaars. En besparen op (overheids)diensten door digitalisering is oké, maar maak dat er altijd loketten bereikbaar blijven voor wie digitaal onvoldoende mee kan.
Het is best mogelijk tegelijk te saneren en de armoede te bestrijden. Duidelijke en rechtvaardige prioriteiten stellen: dat is ambitieus saneringsbeleid.
Bron: De Tijd