Steven Van Hecke: ‘Het woord is weer aan de Duitsers’

Vandaag is het 9 mei, Europadag. EU-ambtenaren hebben een dagje vrij, maar veel valt er op deze feestdag niet te vieren. Nadat de eurocrisis regeringswissels teweegbracht in onder meer Griekenland, Ierland, Italië, Portugal en Spanje, lijken nu de kiezers Europa zelf de wacht aan te zeggen. Hoe liggen de kaarten nu het eerste stof van het voorbije verkiezingsweekend is gaan liggen en welk patroon tekent zich af?

Massale middelvinger

Frankrijk heeft zondag gekozen voor ‘Le changement, c’est maintenant’. Maar of er veel changement zal komen – laat staan maintenant – valt nog te bezien. De verwachte anti-Sarkozytsunami is er niet gekomen, toch frappant voor een uittredend president die al bij voorbaat werd afgeschreven. De UMP-kopstukken toonden zich op de verkiezingsavond alvast bijzonder strijdvaardig. Over vijf weken vinden immers parlementsverkiezingen plaats. In de politiek is dat een eeuwigheid. Zal Hollande zijn état de grâce zolang kunnen aanhouden? Een cohabitation, een linkse president die opgezadeld zit met een rechts parlement, is niet bij voorbaat uitgesloten. In Griekenland heeft zich de verwachte kladderadatsch voltrokken. De kiezers hebben massaal hun middelvinger opgestoken naar hun eigen politieke klasse, Europa en de financiële markten. Veelzeggend toch dat er meteen speculatie ontstond over nieuwe verkiezingen. Europa heeft op dat vlak een kwalijke reputatie: als de uitslag van een referendum Brussel niet bevalt, mag de kiezer een tweede keer opdraven, om dan de ‘juiste’ keuze te maken. In Griekenland stevent men op zo’n scenario af. Ook bij de lokale verkiezingen in Groot-Brittannië en Italië kantten de kiezers zich massaal tegen de zittende machthebbers. Cameron komt verzwakt uit de strijd, maar het is vooral zijn pro-Europese coalitiepartner, de LibDems, die pluimen laat. In Italië zijn het de partijen die technocraat Monti steunen die het gelag betalen. En dan zwijgen we nog over wat er mogelijks in Nederland staat te gebeuren. Misschien kan Di Rupo eens naar Athene of Amsterdam afzakken. De socialisten lijken hem daar meer nodig te hebben dan in Parijs.

Knip op de beurs

België lijkt wel een oase van rust, want ook oostwaarts staat er veel op het spel. Zondag trekken de kiezers van Noordrijn-Westfalen (een deelstaat die evenveel inwoners telt als Nederland en Vlaanderen samen) naar de stembus. De uitslag in Düsseldorf kan repercussies hebben tot in Berlijn, en dus in gans Europa. Naar verwachting zal de Piratenpartei aan de haal gaan met de kiezers van de FDP, de coalitiepartner van Merkel, want zelfs in Duitsland worden de regeringspartijen afgestraft en zijn de anti-Europese extremen aan de winnende hand. Als de liberalen de kiesdrempel niet halen en ook uit het parlement van de grootste deelstaat verdwijnen is een verdere destabilisering van de FDP en dus van de regering-Merkel niet uitgesloten. Straks zit Merkel al voor de Bondsdagverkiezingen van 2013 opgescheept met een Grosse Koalition – een samengaan van christen- en sociaaldemocraten. Dat zou pas een opsteker zijn voor Hollande. Maar zover zijn we nog niet. Integendeel, Merkel liet al duidelijk verstaan dat er niet geraakt kan worden aan het begrotingspact. Met in haar nek de hete adem van de coalitiepartners – de Beierse CSU en de liberale FDP, kampioenen van de bezuinigingen – moeten we minstens tot zondag geen ander geluid uit Berlijn verwachten. Trouwens, het begrotingspact is nog maar door drie lidstaten geratificeerd. Harde realiteit is het dus nog lang niet. Een bijsturing met meer aandacht voor groei en werkgelegenheid ligt in het verschiet. Het is zelfs niet uitgesloten dat die er ook zou zijn gekomen zonder een linkse zege in Frankrijk. Draghi, Barroso en Van Rompuy hebben er al voor gepleit en eind deze maand komt er een extra top. Dat is dan mooi meegenomen voor Hollande, enkele dagen voor de parlementsverkiezingen. Desnoods worden alle staatshoofden en regeringsleiders naar Parijs overgevlogen om een plechtige verklaring te ondertekenen. Want veel meer dan dat zal er niet uit de bus komen. Met de Growth and Jobs van Barroso en de Europa 2020-strategie heeft de EU immers al geruime tijd een groeipad. Het komt er nu alleen op aan die plannen uit te voeren en de EU van de nodige middelen – ook financieel – te voorzien. Maar de meeste landen houden de knip op de beurs. Nationaal besparen en Europees stimuleren, daar hoor je maar weinig politici voor pleiten. Eigenlijk is er slechts één land dat over de middelen beschikt om een relancebeleid te financieren. Pech voor Hollande en co. dat uitgerekend Duitsland nog niet warm loopt voor zo’n scenario.

Bron: De Morgen