Bea Meertens: ‘Zijn kinderen lastig of hebben we het lastig met kinderen?’
Recente nieuwsberichten tonen een verontrustende trend: meer kinderen en jongeren kampen met gedragsproblemen. Het onderwijsniveau daalt, schooluitval stijgt en leerkrachten slaan alarm. Ook bij kleuters neemt moeilijk gedrag toe. Uit cijfers van Vrij CLB Limburg blijkt dat CLB-trajecten rond gedragsproblemen stegen van 593 in 2019-2020 naar 899 in 2023-2024. Tuchtprocedures en uitsluitingen verdubbelden in dezelfde periode.
Jongeren raken sneller overstuur of trekken zich terug wanneer ze buiten hun emotionele comfortzone belanden. Buiten de zone ontstaan agressie of apathie en terugtrekking, binnen deze zone kunnen jongeren rustig blijven en leren. Leren omgaan met emoties is een ontwikkelingstaak, net zoals leren lopen en praten. Volwassenen zijn nodig om te coreguleren. Ze kunnen dit niet alleen.
De toename van schermtijd heeft verstrekkende gevolgen voor de ontwikkeling van kinderen. Ze kunnen de overprikkeling aan informatie en signalen nog niet verwerken, en dat zorgt voor een minder goede ontwikkeling van de zenuwbanen naar de hersenen.
Een ander gevolg is dat kinderen minder sociale contacten hebben. Spelen stimuleert onder andere motorisch, sociaal en probleemoplossend leren: een belangrijke kans voor de ontwikkeling van kinderen. Meer schermtijd betekent minder leerkansen. Vooral sociale contacten zijn nodig om te oefenen in spanningsregulatie. Kinderen die dit minder kunnen oefenen zullen bijvoorbeeld sneller slaan en schoppen, ofwel zien we het tegenovergestelde gebeuren. Kinderen reageren niet meer op wat er gevraagd wordt, ze lijken passief en ongeïnteresseerd. Dit resulteert in angstige kinderen of spijbelende scholieren. Deze laatste groep kinderen krijgt vaker professionele hulp, de kinderen met lastig gedrag worden eerder gestraft en krijgen minder vaak hulp.
Kinderen hebben liefdevolle steun nodig bij spanningsregulatie. ‘Lastig’ gedrag is een signaal om hen te helpen, niet om hen te straffen.
Om deze situatie te doorbreken, moeten we niet wachten tot de leerlingen afhaken of buitengezet worden op school. Er moet preventief gewerkt worden rond psycho-educatie voor leerkrachten, leerlingen en ouders. Er zijn talrijke mogelijkheden om tot rust te komen zoals sporten, luisteren naar muziek, creatief bezig zijn om taal te vinden voor emoties. Dit vertaalt zich op lange termijn in minder gedragsproblemen, minder schooluitval en betere leerresultaten. Uit de praktijkwerking in Vrij CLB Limburg merken we nu al dat psycho-educatie leerkrachten weer moed geeft om met leerlingen die lastig gedrag stellen om te gaan.
De toenemende gedragsproblemen in de klas vragen om een andere aanpak. Scholen kunnen dit niet alleen. Wij pleiten voor meer speeltijd en minder schermtijd voor iedereen, dit geeft kinderen meer kansen. De ouders, maar eigenlijk wij allemaal, kunnen alvast beginnen met zelf het goede voorbeeld te geven en ons eigen schermpje te laten voor wat het is als we met kinderen samen zijn.
Bron: HBVL