Alexis Versele: ‘Sociale ondernemingen kunnen de meest kwetsbaren aan een sociale woning helpen’

De wachtlijsten voor sociale woningen in Vlaanderen zijn vorig jaar sterk gestegen. Uit cijfers van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen blijkt dat bijna 154.000 mensen wachten op een sociale woning. Dat zijn er bijna 20.000 meer dan in 2017. Omwille van maatschappelijke veranderingen zoals gezinsverdunning is er nood aan kleine woningen, maar dat is niet het enige.

De nood laat zich steeds sterker voelen, ook voor grote gezinnen die op zoek gaan naar huurwoningen met 5 à 6 slaapkamers. Er is een schrijnend tekort aan woningen voor grote gezinnen. Heel veel mensen moeten op de private huurmarkt huren. Kosten bedragen soms twee keer meer dan op de sociale huurmarkt. De mensen komen op het einde van de maand niet meer toe om hun woning te betalen en lopen het risico om in armoede te belanden. De belangrijkste reden voor armoede vandaag, zijn precies die hoge woonkosten.

Het betaalbaar en veilig wonen voor kwetsbare groepen vormt één van onze grote maatschappelijke uitdagingen. In eerste instantie zal de overheid een afdoend antwoord moet bieden en waarover de Vlaamse onderhandelaars zich in de regeringsvorming buigen. Maar de overheid moet dit niet alleen doen. Ze besteedt nu al steeds vaker een deel van haar taken inzake woonbeleid uit. Burgers, het maatschappelijk middenveld, de academische wereld maar ook ondernemers voelden zich aangesproken om mee naar oplossingen te zoeken.

Er zit heel wat potentieel daar waar overheid, maatschappelijk middenveld, bedrijfswereld en academische wereld (Quadruple Helix genoemd) op een structurele manier gaan samenwerken. Deze maand ging in Gent een opmerkelijk initiatief een beetje onopgemerkt aan de aandacht voorbij. Een publiek-private samenwerking resulteerde in een concrete realisatie. Het door de overheid gesubsidieerde Sociaal Verhuurkantoor huurt vanaf september een burgerwoning met 6 slaapkamers bij sociaal ondernemer Het Pandschap die de woning in erfpacht heeft genomen van de middenveldorganisatie Bisdom Gent.

Het Pandschap, een sociale onderneming met als hoofddoel het vergroten van het huuraanbod voor kwetsbare groepen krijgt de steun van de academische wereld, hier vertegenwoordigd door de onderzoeksgroep sociaal-ecologisch bouwen en wonen aan de technologiecampus Gent van KU Leuven. Het initiatief is opmerkelijk omwille van het grote potentieel qua opschaling naar de rest van Vlaanderen en omdat de 4 pijlers van de “Quadruple Helix” in een structureel samenwerkingsverband vertegenwoordigd zijn: overheid, maatschappelijk middenveld, bedrijfswereld en academische wereld.

Je kan natuurlijk het aanbod verhogen door nieuwbouw. Maar – nog een beter idee met de betonstop in het achterhoofd – is het bestrijden van onderbenutting en leegstand op de private markt. Bij het Gentse initiatief zal na de renovatie de woning die nu zes slaapkamers heeft een groot gezin huisvesten, van maar liefst 6 tot 8 personen. Ook dat maakt het project opmerkelijk.

Het is duidelijk dat het huidig aantal sociale woningen moet behouden blijven door oude sociale woningen te renoveren. Dat er meer sociale woningen bij moeten komen zowel op de sociale huurmarkt als op de private huurmarkt. Beide markten zijn communicerende vaten.

Het werken met de private sector creëert interessante uitdagingen.  Tegelijk zijn er een aantal bedreigingen. Privatisering van de zorg blijft in deze neoliberale bedrijfswereld in hoofdzaak winst gedreven en op individuele winst gericht.  Er liggen kansen bij het sociaal ondernemerschap. Een sociale onderneming is een organisatie die als doel heeft om haar sociale missie te volbrengen vanuit de vrije werking van het marktmechanisme.

Noem het altruïstische economie, gemeenschapseconomie, solidaire economie of Prophetic Economy (een economie die de ecologische crisis op een sociale manier wil aanpakken). Van welke ideologische of politieke strekking ook, het draait steeds om het gelijkwaardigheidsprincipe waarbij in alle vrijheid oplossingen worden gezocht die de solidariteit met mensen in kwetsbaarheid ondersteunen.