Vera Dewals: ‘Jaag langdurig zieken niet de werkvloer op, verlaag de drempel’

De federale regering wil het aantal langdurig zieke werknemers omlaag krijgen. Dit resultaat wenst ze te bereiken door een arbeidsgeneesheer al na acht weken ziekte een controle te laten uitvoeren (DS, 27 april) en door ontslag om medische redenen mogelijk te maken na zes maanden ziekte. HR-bedrijf Securex meldde dat het langdurig ziekteverzuim in België vorig jaar opnieuw een recordniveau heeft bereikt (HLN, 26 april). Het is begrijpelijk dat de regering iets wil doen aan het grote aantal langdurig zieken, maar ik denk dat we ook de piste van flexibiliteit en vertrouwen moeten durven bekijken.

Langdurige of definitieve werkonbekwaamheid is voor sommige zieken onvermijdelijk. Dat is duidelijk. Maar als dokter zie ik dat voor anderen, die graag het werk zouden hervatten en dit medisch ook zouden kunnen, de drempel naar halftijdse- of voltijdse werkhervatting erg hoog is. Dikwijls moet de volledige werkonbekwaamheid toch worden verlengd of worden mensen daardoor definitief als werkonbekwaam door de maatschappij afgeschreven. Waarom geen pistes zoeken om toch te kunnen beginnen met 2 of 3 maal een halve dag per week? Of tijdelijk lichter werk?

Franciscus

Een van mijn patiënten herstelt op dit moment van een ernstige kanker. Nog een jaar moet ze contact met anderen vermijden omdat haar immuunsysteem nog volledig onderdrukt is. Elke lichte virale infectie kan levensbedreigende complicaties geven. Ik begrijp dat het niet evident is, maar er moet toch een manier te bedenken zijn dat zij van thuis uit weer kan beginnen werken?

Paus Franciscus, die zaterdag begraven werd, schreef in zijn encycliek Fratelli tutti het volgende over mensen die slechts beperkt kunnen werken: “Een menselijke en broederlijke samenleving is in staat om op een efficiënte en stabiele wijze ervoor te zorgen dat alle mensen in elke fase van hun leven begeleid worden; niet alleen om in hun basisbehoeften te voorzien, maar ook om het beste van zichzelf te geven, ook al is hun prestatie niet optimaal, hun tempo traag of hun efficiëntie beperkt.”

Ik denk dat dit waar is. Iedere mens voelt zich pas waardig als hij of zij zich kan nuttig maken. Als geneesheer zie ik ook hoe belangrijk het is om de sociale isolatie die gepaard gaat met ziekte en werkonbekwaamheid te doorbreken. Zelfs een beperkte job maakt een enorm verschil voor het zelfrespect en de waardigheid van de persoon: je draagt bij aan de samenleving, je telt mee, je kan je talenten gebruiken en ontplooien. En na een periode van aanpassing, wordt halftijds of zelfs voltijds werk misschien terug mogelijk.

Deeltijdse uitkering

Er bestaan reeds initiatieven, zoals inclusieve werkvloeren met intensieve begeleiding, om haalbare kansen te creëren. Maar in ons land vormt het huidige systeem nog een obstakel om werkhervatting met behoud van een deeltijdse ziekte-uitkering mogelijk te maken.

Het wetsvoorstel met betrekking tot ‘arbeidsintegratiejobs’ voor langdurig zieken, dat in het federaal parlement werd ingediend, zou een grotere soepelheid toelaten. Het voorziet in een flexibele arbeidsovereenkomst waarbij (tot een plafond van 84 uur per maand en gedurende maximaal 2 jaar) het arbeidsritme in onderling overleg kan op- of afgebouwd worden, zonder dat de werknemer er financieel onder lijdt. Een dergelijke wet kan een grote stap vooruit zijn.

Mijn bedoeling is dus zeker niet een pleidooi te houden voor een verplichte, geforceerde tewerkstelling van sommige langdurig zieken, die er medisch niet toe in staat zijn. Wel is het een oproep om door een systeem met meer creativiteit en flexibiliteit, het geleidelijk terug instappen in het werkmilieu haalbaar te maken.