Ides Nicaise: ‘Als er een stroming is in de islam die wij westerlingen kunnen omarmen, dan is het die van Fethullah Gülen’

Het overlijden van Fethullah Gülen was afgelopen week niet voor niets wereldnieuws. Gülen was de geestelijke leider van een moslimbeweging die over de ganse wereld verspreid is: van China en Thailand tot Colombia en de Verenigde Staten, van Senegal tot Nederland.

Een wat mysterieuze figuur, die al een kwarteeuw teruggetrokken in vrijwillige ballingschap leefde in de Verenigde Staten, maar tientallen miljoenen volgelingen en sympathisanten heeft overal ter wereld. Die paradox roept uiteraard tal van speculaties op. Collega Dries Lesage schreef hem in Terzake (21/10) “brute machtspolitiek” toe, weliswaar zonder daar enige onderbouwing voor te geven.

Het is zeker zo dat Gülen met zijn Hizmet-beweging (Hizmet betekent dienst aan de samenleving) in Turkije actief aan politiek deed, en kaders vormde om deel uit te maken van het staatsapparaat, maar dan met de bedoeling om een moderne en democratische staat te helpen opbouwen waar de vele religieuze en etnische minderheden (denk vooral aan de Koerden) in harmonie zouden samenleven. Het is ook waar dat hij – mede daardoor – in conflict is geraakt met ex-bondgenoot en president Recep Tayyip Erdogan en de partij AKP na onthullingen over machtsmisbruik en corruptie binnen de regering. Is dat brute machtspolitiek of een verborgen agenda?

Coup

Het valt misschien niet uit te sluiten dat een paar losgeslagen Hizmet-leden mee achter de amateuristische coup tegen Erdogan in 2016 zaten (daar zijn nog geen bewijzen van) maar alleszins heeft Gülen zelf die coup onmiddellijk veroordeeld en gepleit voor verandering langs democratische weg. De meedogenloze repressie van het Erdogan-regime tegen Hizmet – tot op vandaag – staat buiten elke proportie met het incident.

In de eerste plaats was en blijft Gülen de religieuze leider van een moderne islamstroming, tegelijk verwant met de mystiek van het soefisme, en met nadruk op dienst aan de samenleving, liefde en tolerantie, interculturele en interlevensbeschouwelijke dialoog. Zijn eigen boeken getuigen daarvan, meer dan wat anderen hem allemaal hebben toegedicht. Tijdens zijn actief leven heeft Gülen bijna alle grote religieuze leiders van andere godsdiensten ontmoet. Zijn beweging organiseert nog steeds interlevensbeschouwelijke dialogen en conferenties.

Wilde hij Turkije islamiseren, zoals Lesage in Terzake beweerde? Sorry, is het niet eerder Erdogan die Turkije wil Islamiseren? Gülen was natuurlijk een religieuze moslimleider, maar kwam op voor democratie en respecteerde de scheiding tussen kerk en staat – meer zelfs: hij kwam op voor een seculiere staat, maar met godsdienstvrijheid en met onderwijs waarin elke levensbeschouwing kan gedijen.

Deradicalisering

De Belgisch-Turkse vzw Fedactio draagt dezelfde ideeën uit. Hoewel deze Hizmet-koepel van culturele, economische, educatieve, interlevensbeschouwelijke en filantropische organisaties door de repressie in Turkije en de haatcampagnes vanuit sommige rechtse Turkse milieus in België sterk aan invloed heeft ingeboet, blijven de waarden (inclusief transparantie) dezelfde. De jeugdwerkers van Hizmet in Europa dragen actief bij aan deradicalisering.

De vijf Vlaamse Lucerna-scholen weerspiegelen de spirit van Hizmet, alhoewel zij zich niet onder dat label profileren. Ze laten religieuze symbolen toe, maar bieden elk levensbeschouwelijk vak aan dat ouders vragen. Onderwijs wordt gezien als sleutel tot emancipatie en wetenschap als hefboom voor een moderne samenleving. Hun belangrijkste ambitie bestaat erin te bewijzen dat jongeren met een migratieachtergrond even goed kunnen presteren als de andere Vlaamse jongeren, tot en met doorstroming aan onze universiteiten. In tegenstelling met de meeste Vlaamse scholen slagen zij daar ook effectief in. Het geheim? Gedreven leerkrachtenteams die dezelfde droom koesteren, en een sterke mobilisatie van de ganse schoolgemeenschap, inclusief ouders, alumni en sponsors. Het zijn typische Hizmet-scholen zoals er in Turkije een duizental waren (door het regime inmiddels allemaal gesloten) en in de rest van de wereld misschien nog meer.

Als er een stroming is in de islam die wij westerlingen kunnen omarmen, dan is het deze.

Bron: De Morgen

https://www.demorgen.be/meningen/als-er-een-stroming-is-in-de-islam-die-wij-westerlingen-kunnen-omarmen-dan-is-het-die-van-fethullah-gulen~b47e8553/?referrer=https://www.google.com/