Kolet Janssen: ‘We zijn ons aan het vastlopen in onze eigen regelarijen’
In het buitenland hebben we er vaak mee gescoord: het Belgisch compromis staat voor een uitweg uit uitzichtloze conflicten, dankzij de verregaande vindingrijkheid van onze onderhandelaars en wetgevers. We kregen er zelfs een air van ‘vredestichters’ mee toebedeeld, terwijl we in feite niet meer waren dan verstokte arrangeurs. Het heeft zonder twijfel zijn nut gehad. Maar nu zijn we aan het vastlopen in onze eigen regelarijen.
De ene bevoegdheid is de andere niet
Onkruidverdelgers met glyfosaat mag je zeer binnenkort niet meer gebruiken in je tuin. Maar in de winkel kun je ze zonder problemen kopen. Gebruik en verkoop vallen namelijk niet onder dezelfde bevoegdheid: het eerste is Vlaamse, het tweede federale materie. Het is dus geen ‘ongelukje’ in de wetgeving, nee, die opsplitsing van bevoegdheden is de enige manier gebleken om België overeind te houden.
Maar ook los daarvan kunnen we er wat van. Om aan een huursubsidie te geraken moet je best hogere studies hebben gedaan, terwijl dat toch niet gegarandeerd is bij mensen met een laag inkomen. De huurwaarborg wordt met een beetje pech opgetrokken tot drie maanden in plaats van twee, maar er komt een renteloze, anonieme huurwaarborglening voor wie zo’n som niet meteen op tafel kan leggen. Nog meer ingewikkelde formulieren die de drempel verhogen. Hetzelfde geldt voor isolatiepremies, assistentiebudgetten, verlofregelingen allerhande, begeleid wonen, enzovoort. Ooit allemaal met de beste bedoelingen uitgedokterd, maar inmiddels zo complex geregeld dat je er zonder de steun van een expert niet meer uit komt.
Administratie voor hogeropgeleiden
Het onbedoelde effect is dan dat alleen de mensen die hulp kunnen inschakelen (en betalen) of zelf een administratieve knobbel hebben, voordeel halen uit deze reglementen. Wie een fiscalist onder de arm neemt, betaalt minder belastingen dan wie zelf (vloekend) achter zijn pc op tax on web zit te zweten. Om op het goede moment de aanvraag te doen bij de juiste instantie met de correcte papieren, is een kunst die veel mensen niet machtig zijn. Het steeds ontoegankelijker maken van wettelijke voordelen is een ernstige vorm van discriminatie.
Het is erg als de regels niet meer werken voor wie ze oorspronkelijk bedoeld zijn. Langdurig zieken, mensen met een handicap, werklozen, laaggeschoolden, eenoudergezinnen, nieuwkomers en andere mensen zonder ‘lange arm’ vissen achter het net. België heeft een van de beste systemen van sociale zekerheid ter wereld, maar schrijnend genoeg werkt die niet voor de groep die er het meeste nood aan heeft. En dat lossen we niet op met nog een paar ingewikkeldere regels.
Meer helderheid en duidelijkheid
Misschien wordt het tijd om schoon schip te maken met alle gedrochten van clausules. Wie zijn huis verbouwt, gooit ook eerst alle koterijen tegen de grond. Waarom houden we zo angstvallig vast aan onze complexe regelarijen waarin een kat haar jongen niet meer vindt? Zou het zijn omdat we alleen zo naar hartenlust kunnen sjoemelen? Dat is immers onze nationale hobby. Met heldere en overzichtelijke regelingen wordt dat een stuk moeilijker…
Tijd voor wat verhelderend bijbels simplisme. Zalig de eenvoudigen van geest, staat er in de Bergrede. Laten we de doelgroep niet uit het oog verliezen. Laat uw ja, ja zijn en uw nee, nee, lezen we ook. Ook politici moeten durven uitkomen waar ze voor staan. Echte rechtvaardigheid heeft al die clausules niet nodig.