Kolet Janssen: ‘Kinderen moeten niet overbeschermd worden’

Kinderen leven in dezelfde wereld als volwassenen. En dat is een wereld vol gevaren. Hoezeer ouders soms ook de neiging hebben om hun kinderen te beschermen en in een veilige cocon te laten opgroeien, in de praktijk blijkt dat al vanaf de crèche onmogelijk. Een ander peutertje bijt je kind in de wang. Of je kind wordt het slachtoffer van een pestcampagne. Over de weg die je kind naar school neemt, rijden roekeloze chauffeurs. De relatie tussen ouders kan verbroken worden en dat zorgt voor verdriet, ook bij de kinderen. Ziekte en dood treffen mensen uit hun omgeving en ook daarvoor kun je kinderen niet afschermen. Op straat of op internet zijn er volwassenen die geen goede bedoelingen hebben met kinderen. Dat is een realiteit, waarmee we allemaal leven. Ook in verhalen horen al die gevaren dus thuis.

Mensen kunnen alleen overleven als ze leren omgaan met gevaar. Dat betekent dat je voor heel wat dingen op je hoede moet zijn, maar tegelijk dat je er niet je leven moet door laten bepalen. Want het leven is natuurlijk veel meer dan gevaar. Het is eerst en vooral ontdekking, verwondering, plezier en geluk. Wie alleen nog het gevaar ziet, heeft geen leven. Mensen zijn trouwens bestand tegen heel wat tegenslag. Dat geldt ook voor kinderen. We vergeten wel eens dat de meeste kinderen taai en weerbaar zijn. Ze zijn ook niet altijd lief en onschuldig, maar geregeld behoorlijk gehaaid of gemeen. Ze zijn over het algemeen best bestand tegen harde klappen en delen er zelf ook wel eens uit.

Diep in hun binnenste zit iets onverwoestbaars dat hen toelaat om overeind te krabbelen en voor zichzelf een leven uit te bouwen, ondanks de gevaren die ze op hun levensweg hebben ontmoet. Ze zoeken en vinden daarvoor meestal hulp bij beschikbare volwassenen in hun omgeving. Misschien houden ze er een pijnlijke plek aan over, maar niemand wordt groot zonder littekens.

Verhalen kunnen kinderen helpen om gevaar de baas te blijven. Om te lezen dat je niet de enige bent die rare ouders heeft of op school gepest wordt of lelijke dingen denkt en doet. Om te weten dat het mogelijk is om ermee te leven en volwassen te worden en eigen keuzes te maken. Verhalen over gevaar hebben ook nog een andere troef: ze zijn meestal heel leuk om te lezen. Iedereen, groot en klein, houdt van spannende verhalen. Als alle personages het altijd met elkaar eens zijn en elkaar nooit een strobreed in de weg leggen, val je al na twee pagina’s in slaap. Blijkbaar appelleert het gevaar in de meeste verhalen aan een diepgeworteld trekje in ons binnenste. Wij denken dat we vredelievende mensen zijn, maar stiekem leven we pas op bij verhalen over ruzie, uitbuiting, afpersing, dreiging en geweld. Die verhalen helpen ons wellicht om onze eigen dubieuze neigingen te kanaliseren.