Paul Quirynen: ‘Leve onze rechters’

Rechters – beroepsmagistraten of leken – dragen de zware verantwoordelijkheid om te oordelen over goed en kwaad , over schuld of onschuld en dienen genuanceerd na te denken voor het gedrag van medemensen , die zwak zijn geweest en die de spelregels van het recht hebben overtreden.

Meer en meer klinkt de stem van het volk hard en meedogenloos. Populaire criminelen zoals Martin, Pandy en Dutroux worden nu helaas vaak als argumenten gebruikt om allerlei procedures overbodig te achten en het rechtssysteem niet meer te doen functioneren voor alle publieke vijanden.

Via tweets allerhande en op het internet worden soms brutale salvo’s gelanceerd om geen geld en tijd meer te verspillen aan criminelen die inderdaad de ergste dingen hebben gedaan, die vandaag voor velen geen tweede kans meer krijgen en die voor sommigen zelfs geen mogelijkheid meer hoeven te krijgen om sereen hun verhaal te doen voor een rechtbank.

Rond het proces van Hans Van Temsche klonken voorheen gelijkaardige geluiden dat een assisenzaak overbodig was. En toch was dat proces in Antwerpen een schoolvoorbeeld van een juiste zoektocht naar waarheid en gerechtigheid. Tevens was deze gerechtszaak louterend voor een samenleving en zelfs pedagogisch verantwoord omdat er bij velen ernstig nagedacht werd over sluimerend racisme bij jongeren en over de persoonlijkheidsstructuur van daders.

Eerstdaags zal een andere jongere zich dienen te verantwoorden voor zijn verschrikkelijke daden. Ik voel mij verbonden met zijn ouders en met de vele ouders van jonge meisjes of jongens, die niet altijd denken of handelen volgens het verwachtingspatroon van vaders en moeders. Heel wat jongeren worstelen met zichzelf en de woelige voorbije decennia hebben zeker ook geleid tot heel wat persoonlijkheidsproblemen allerhande. Het leven zelf heeft niemand in eigen handen. Gebeurlijk had ook Kim De Gelder mijn zoon kunnen zijn en zou ik als zijn vader nu moeten leven met onbegrip en de worsteling om en rond de zin van het bestaan.

Ik durf hopen dat het aanstaande assisenproces sereen en waardig kan verlopen en dat te Gent ook de kans zal bestaan om sereen na te denken en ook ernstig en genuanceerd te debatteren over de begrenzing van normaal en abnormaal, van gezond en ziek, van aanvaardbaar en niet-aanvaardbaar. Helaas zal alleen de Belgische wet kunnen worden toegepast die slechts één grenslijn aanvaardt, met name het al dan niet juridisch toerekeningsvatbaar zijn.

Wie de wereld van de psychiatrie evenwel een beetje kent weet dat de waarheid anders is, dat er veel meer nuancering moet uitgesproken worden over ziektebeelden en dat voorheen ook reeds ernstige psychopaten reeds veroordeeld zijn door een hof van assisen als juridisch toerekeningsvatbaar.

Uit eigen ervaringen weet ik hoe oeverloos het verdriet kan zijn van slachtoffers van meestal zinloos geweld. Hun schreeuw om gerechtigheid is steeds gerechtvaardigd doch mag evenwel nooit leiden tot blinde wraak of loutere vergelding.

Iedere samenleving blijft ook een stuk mee verantwoordelijk voor dramatische gebeurtenissen en politie en justitie dienen steeds te trachten om gebroken evenwichten weer te herstellen, de achterliggende oorzaken te onderzoeken en zo mogelijk te streven naar een nieuwe verzoening tussen de belangen van dader , slachtoffer en samenleving.

Iedere dader blijft ook een medemens wiens handelen vaak gedetermineerd wordt door het noodlot of een samenloop van allerlei omstandigheden. Strafrecht dient humaan te blijven en op menselijke wijze de waardigheid van iedere dader te respecteren en ook aan iedereen de nu verworven rechten van verdediging en eerlijke procesvoering te waarborgen.

Wie vandaag schreeuwt om de doodstraf, om procesvoering niet langer noodzakelijk te vinden, en wie enkel misprijzend kan spreken over criminelen, zal morgen gans anders spreken wanneer hij of zijzelf, of iemand die hem dierbaar is, plots zelf een zware misdaad zou begaan.

Meer dan ooit zijn er rechters “broodnodig” om, wanneer mensen er zelf niet in slagen, verschrikkelijk ingewikkelde knopen te ontwarren om zo onmogelijke situaties uit te klaren en hopelijk weer leefbaar te maken.

Leken-”rechters” in een jury en beroepsmagistraten dienen wij zodoende heel veel vertrouwen te geven opdat zij steeds een juist evenwicht zouden kunnen vinden tussen vergeving en vergelding.